Yavuz Türk: Yayıncılık sektöründe kötü olan ücret oranları daha da kötüleşti

Mustafa Çevikdoğan

Yavuz Türk, iki şiir kitabı ve bir romanın akabinde artık de hikayeleriyle okur karşısında. Müellifin yedi hikayesinin bir ortaya geldiği ‘Yolluk’, İrtibat Yayınları tarafından yayımlandı.

Yavuz Türk’le edebiyatın farklı alanlarında eserler vermesinden hikayelerin oluşum sürecine birçok ayrıntıyı konuştuk.

Kitaba dair sorulardan Evvel hayati bahislerden bahsetmek istiyorum. Türkiye’nin kriz kurallarında hayatınız nasıl gidiyor? Sizin “modern insanın çıkmazları”na Fazla Çok takılmadığınızı biliyorum. Bir müellif olarak geçinebiliyor musunuz mesela? Fecî bir yayıncılık kriziyle karşı karşıyayız. Yayınevleri, yayınevi çalışanları, telifle geçinen beşerler Fazla güç durumda. Bu kriz “yazarı” nasıl etkiliyor?

Ekonomik kriz Tüm bölümleri etkilediği üzere maalesef yayıncılığı da derinden sarstı. Bu şartlarda butik yayıncılık yapanlar bir yana Aka yayınevleri bile Fazla güç şartlarda faaliyetine devam edebiliyor. Senin de bildiğin üzere, bir Yıl içinde kâğıt fiyatları neredeyse üç katına çıktı. Öte yandan kitap fiyatları tıpkı oranda artış göstermedi. Bu durum da doğal olarak editöründen düzeltmenine, grafikerinden çaycısına kadar bütün yayınevi çalışanlarının maaşlarından, müellif ve tercüman teliflerinden, basılacak kitap sayılarından azaltmalara gidilerek çözülmeye çalışıldı. Esasen Üzücü olan fiyat oranları daha da berbatlaştı. İşin müelliflik cephesi ise daha dramatik bir Vaziyet aldı doğal. Bu türlü bir ortamda edebî metin telifiyle geçinmek fakat ütopya olabilir. Kitabın 20 bin bandını geçmesi lazım en azından… Münasebetiyle muharririn, edebî üretimiyle geçinmesi pek Mümkün görünmüyor. Bunu en baştan kabul edelim ve eğip başımızı metot tarz yürüyelim.

‘YAZARIN HİKAYE CİNSİNE TERFİ ETMEDEN ROMANLA BİR ÖLÇÜ ALIŞTIRMA YAPMASI YERİNDE OLUR’

2020’de birinci romanınız ‘Yüce Lider’e Dair’ yayımlanmıştı. Artık de ‘Yolluk’ ismiyle hikayelerinizi kitaplaştırdınız. Romanı hikayeye geçiş için bir basamak olarak mı görüyorsunuz yoksa?

Edebî tipler içinde Hikaye oldukça rafine özelliklere sahip bir çeşit. Aşikâr istikametlerden daha minimal seviyede ve daha sık dokunması gereken bir yapısı bulunuyor. O nedenle, romanda olduğu üzere “genişten alma” ve romanın müsaade verdiği ölçüde “gevezelik yapma” imkânını müellifin elinden alabiliyor. Düzgün bir hikayenin muhtaçlık duyduğu karakter, Hadise örgüsü, yer üzere ögeler için daha iktisatlı çalışmak gerekiyor. Hasebiyle Hikaye cinsine terfi etmeden evvel muharririn romanla bir ölçü alıştırma yapması yerinde olur kanaatindeyim.

Siz de “kitap yazan” müelliflerden mısınız? Oturup bu sefer da bir Hikaye kitabı yazayım mı diyorsunuz yoksa her bir hikayenin kendi kıssası mi var? Kitaba bir Tüm olarak mı bakıyorsunuz yoksa her Hikaye bağımsız olarak, yazılması gerektiği için mi yazılıyor?

Şiir ve Hikaye üzere daha kısa metraj ve kesimli görünüme sahip cinslerin bir kitap cildi altında buluşması, bütünlüklü bir Bina arz etmesi bana cazip geliyor. Bir ortaya gelen metinlerin tema bütünlüğü, aşikâr bir yordamla ilerlemesi ya da tıpkı kurmaca cihanında geçmesi okuma tecrübesini de kolaylaştırıyor. Öte yandan kendimi buna mecburi hissettiğim de pek söylenemez. kıssa kitabı özelinde düşündüğümüzde, her bir metin kendi kıssasıyla ortaya çıkmakla birlikte, tema ve kurgu bütünlüğü açısından bir yapının içine oturmaya müsaitse bunu Fazla sırıtmayacak formda yapmaya çalışıyorum. lakin Bazen Vakit birbirini takip eden, İç içe geçmeye meyilli metinlerin ortaya çıktığı da oluyor.

Birbirini tanıyan hikayeler yazmayı seviyorsunuz. Bir hikayedeki Ira sonraki hikayede Öbür bir tarafıyla çıkıyor karşımıza. Sizin de dediğiniz üzere, hepsi Müstakil metinler olmaya da devam ediyor bir yandan. Bu Cin Hısım hikayelerde derin ilişkiler arayanlar, çok yoruma kaçanlar Fazla olur. Sizin bunda emeliniz neydi? Yalın bir oyun merakından mı ibaret yoksa gerçek bir Ira atlası mı oluşturuyorsunuz?

Biraz o denli, biraz bu türlü galiba. Hikayeleri bir ortaya getirirken Fazla üst seviye bir inşa uğraşı içinde olmadığım aşikâr. Münasebetiyle metinlerin birbirine kapı açması yahut teyellenmesinde hikayelerin bağımsızlığını zedeleyecek bir Bina kurma derdim olmuyor. lakin şu var: Hikayelerin tıpkı kurmaca cihanında geçtiği hissini okura vermek hoşuma gidiyor. Metinlerin içinden okura oltalar atmak, bir hikayenin baş karakterinin sonraki hikayede Yan Ira olarak yer alması üzere şeyler metinlerin tesirini güçlendiriyor. Bunun ötesinde Şanlı bir hedefim yok. Şayet ki metinler oyun oynamaya müsaitse biraz eğlenmenin ne ziyanı var?

Yolluk, Yavuz Türk, 103 syf., İrtibat Yayıncılık, 2022.

‘EDEBİYATTA ARGO KULLANIMININ AYARINI çok GÜZEL YAPMAK LAZIM’

Dil konusuna gelelim. Eski metinlerde sokak lisanının sıkça kullanıldığını görüyoruz. Sokak herkesindi o vakitler. Bugünse küfürleri noktasız görsek de argonun o kulağı okşayan tınısını duyamıyoruz. Kolejli, terbiyeli bir lisan kullanılıyor. Biraz da malum “tetikleme” tasası – evvelden buna otosansür derdik. Sokaktaki, edebiyatı hor görüyor; edebiyatçı, sokaktan korkuyor. Sizin metinlerindeyse gerçek bir argo kullanımı var. İsterseniz sokak ağzı diyelim zira hikayeye argo söz serpiştirmekten fazlasından bahsediyorum. Bu çalışarak öğrenilmiş bir lisan mi yoksa siz de okulu asan çocuklardan mısınız?

Edebiyatta argo kullanımı bıçak sırtı bir durum. Bağlamı içinde kullanılmadığında, yerine tam oturmadığında “yapmacık” görünebilir. Azıcık ayarını kaçırdığında Çabucak sırıtabilir. Ben sokak jargonuna bir ölçü yargıcım, doğal süreç içinde edindim bunu. öbür taraftan çalışarak öğrenilebilir mi, pek emin değilim. O yüzden oranını, kıvamını, ayarını Fazla yeterli yapmak lazım.

Anladığım kadarıyla bizim edebiyatımızda on beş-yirmi yıllık dönemler halinde belirli bir üslup yahut dil/yöntem kullanımı Bazen tipleri zapturapt altına alıyor. Bugün örneğin, İç döken, sayıklamalarla dolu, farklı bir gerçeklik düzleminden okura seslenen ve abartılı şiirsel bir söyleyiş kullanan hikayeler Fazla Çok öne çıkıyor. İşin Kötü tarafı okur ya da yeni yazın heveslileri de Hikaye denildiğinde, şiirden hallice ya da üstlerden bir yerlerden seslenen, gündelik hayatla pek alışverişi olmayan bir metin tahayyül eder oldular. Tahminen gelecekte bir gün sokağı anlatan underground bir yazın hâkim hale gelecek, olabilir. Her halükârda güzel yazın yolunu bulur, içindeki çürüğü eler.

“CV” hikayesini okuyunca birçok okur, “TC’ni de verseydin!” diyecektir. Halbuki bu hikayenin, metinde anlatıcının pozisyonunu anlamada epeyce Değerli olduğunu düşünüyorum. çok riskli bir iş. Birine anlattıran sizsiniz. Anlatıcı neyi ne kadar verdiyse CV onun CV’si, muharririn değil. “Rüyada Hamur Görenler”de de farklı bir anlatıcı denemesi var. bütün hikayelerle Birlikte ele alırsak her hikayede yanlışsız anlatıcıyı, yanlışsız “ses”i bulduğunuzu düşünüyor musunuz?

Anlatıcı sorunu, romanda da hikayede de üzerine en Fazla Baş yorduğum bahislerden biri. Kurmaca bir metni inşa ederken lisanı, üslubu, Hadise akışını, atmosferi ve hatta yer kullanımını direkt etkileyen şeyin anlatıcı olduğunu düşünüyorum. Müellif, bence her şeyden evvel bir anlatıcı kurgulamalı ve onun üzerine odaklanmalı. Ben yazarken, genelde birinci tekil Şahıs anlatıcıyı daha Çok tercih ettiğim için ayrıyeten Ehemmiyet atfediyor olabilirim. Ancak genelde karıştırılan şey şu: Üçüncü tekil yahut Allah anlatıcı da olsa, orada bir göz var. Olayların bir kısmını yahut tümünü bize aktaran biri… Bu kişinin muharrir olduğu yanılsamasına kapılmamak gerek. Ben hem romanda hem de ‘Yolluk’taki hikayelerde anlatıcının sesini kendi sesimden ayırmaya İtina gösterdim. Bu nedenle anlatıcıların ve tabir biçimlerinin “şimdilik” gerçek sesi yansıttığını düşünüyorum.

”EDEBİYAT YAPMA TELAŞINDA OLMAYAN’ EDEBİYATI SEVİYORUM’

Öykülerinizde Cemil Kavukçu tesiri Bazen Vakit apaçık görünüyor, Bazen Vakit satır ortalarında beliriyor – hatta ithafta… Kavukçu’nun edebiyatında sizi bu kadar etkileyen nedir?

Cemil Kavukçu’da beni en Çok çeken şey atmosfer yaratmaktaki ustalığı ve sahiciliği. Onun bilhassa gemicilerle ilgili olan ya da bir kıyı mahallede, Aralık orta rüyayı hatırlatan sahnelerle örülü hikayeleri benim sevdiğim metinleri. Bilhassa ‘Dört Duvar Beş Pencere’, ‘Gemiler de Ağlarmış’ ve ‘Uzak Noktalara Gerçek’ kitaplarına Uzaklık orta dönüp bakarım. Yıllardır Fazla istikrarlı biçimde yazmasına Karşın Kavukçu’nun bugün gereğince İlgi görmediğini düşünüyorum. lakin elbette yalnızca Cemil Kavukçu değil…

Jean-Louis Fournier ve Édouard Levé üzere asıl işi yazın olmayan muharrirlerin ortaya çıkardığı Farklı metinleri de Fazla zihin açıcı buluyorum. Zira yazın yapma korkusu yahut edebiyatın çizdiği sonlar muharririn bir noktada körleşmesine neden olabiliyor. Daha Fazla “edebiyat yapma telaşında olmayan” edebiyatı seviyorum.

Büyük muharrirlerin farklı cinslerde yeterli eserler verebildiklerini görüyoruz. ancak başta nasıl anıldılarsa o denli gidiyor. Melih Cevdet ve Oktay Rifat uygun romancılardır lakin Şair olarak anılırlar. Tanpınar da Şair olmak isterken romancı olanlardan. Siz şiirle başladınız, iki şiir kitabı çıkardınız. Sonra roman ve artık de hikaye. Seçme talihin olsa hangisi olmak isterdiniz?

Aslında şairliği daha “şık” buluyorum. Oyumu ondan yana kullanırdım. Başkalarına nazaran şairlik, daha doğrusu Şair kalmak biraz daha güç ve meşakkatli. Zira şiir, yazan kişinin olgunlaşmasıyla seyrelen ya da kıvamını kaybeden bir özelliğe de sahip: O alanda daima daha uçarı ve Aylak bir hal gerekiyor. İşte bu yüzden şiirdeki slogan “efendimiz acemilik”.

Şiir, Hikaye ve roman dışındaki tipler üzerinde çalıştığınızı da biliyoruz. Bazen muharrirler Fazla muhafazakâr olur bu mevzularda. Dikkat dağınıklığı olmuyor mu? Bir Hikaye yazarken yarım bırakıp Öbür bir cinse geçiyor musunuz mesela?

Sekiz-on belgeyi tıpkı anda çalışabiliyorum. Bunun getirdiği dikkat dağınıklığı bende bir avantaja dönüşmüş olabilir. Birinden sıkıldığımda başkasından devam ediyorum. Ancak sadece bir müddet… Şayet bir metni tamamlamaya yaklaştıysam ya da metnin bütün çatısını başarılı formda kurmuşsam yalnızca onunla ilgileniyorum. Metinleri belirli bir olgunluğa getirene kadar dağınık gitsem bile, evrak kıvamını bulduktan sonra onu daha uygun yoğurmak için sırf Biricik bir metne yoğunlaşıyorum.

Son otuz yılın Türkiye sinemasının tesirini fazlaca görüyorum hikayelerinizde. Sinema da sizin edebiyatınızın kaynaklarından biri mi?

Edebiyat dışında en Çok ilgilendiğim iki sanat kısmı sanırım sinema ile tiyatro. Belirli dönemlerim oluyor: örneğin bir Yıl boyunca ağır biçimde yalnızca tiyatro oyunu izliyorum. Sonra tiyatroyu tümüyle bir kenara bırakıp yalnızca sinema izlediğim bir Vakit geliyor. Bu dönüşümlü olarak bu türlü gidiyor. Sinemada sıradan, gündelik, gerçek ve alaycı lisan cazip geliyor. Bu da Zeki Demirkubuz’a getiriyor beni genelde. nihayet devirlerdeki sinemaları bir kenara, “Masumiyet”, “Kader” ve “Yazgı” bana yetiyor. Onun dışında Reha Erdem’in şiirselliğini, Fatih Akın’ın Bazen Vakit alaycılığa varan gerçekçiliğini seviyorum.