Brad Sageman ve Matthew Hurtgen
Antarktika’daki deniz kabuklarından elde edilen yeni deliller, dinozorları yok eden asteroit çarpışmasından daha evvel Dünya’nın zati istikrarsız bir yer olduğunu doğrular nitelikte.
Northwestern Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yürütülen çalışma, ‘Kretase-Paleosen** kitlesel yok oluş olayına’ kadar uzanan fosilleşmiş istiridye ve salyangoz kabuklarının kalsiyum izotop bileşimini ölçen birinci çalışma oldu. Araştırmacılar, -yok oluş olayına kadar yaşanan dönemde- kabukların kimyasının okyanuslarda meydana gelen karbon dalgalanmasına reaksiyon olarak değiştiğini buldular.
YOK OLUŞ ASTEROİTTEN EVVEL BAŞLADI
Bu karbon istilası, günümüz Hindistan’ında bulunan ve 200 bin kilometrekarelik bir volkanik bölge olan Deccan Tuzakları’nda uzun mühlet devam eden püskürmeler nedeniyle meydana geldi. Asteroit çarpmasına kadar geçen yıllar boyunca Deccan Tuzakları atmosfere büyük ölçülerde karbondioksit (CO2) püskürttü. CO2 yoğunluğu okyanusları asitleştirdi ve orada yaşayan organizmaları direkt etkiledi.
Çalışmanın başyazarı olan Benjamin Linzmeier, “Elimizdeki bilgiler, etrafın asteroit çarpmasından evvel değiştiğini gösteriyor. Yaşanan bu değişiklikler Deccan Tuzakları püskürmesiyle ilişkili üzere görünüyor” diyor.
Makalenin kıdemli muharriri Andrew D. Jacobson, “Dünya, büyük kitlesel yok oluş olayından evvel açık biçimde baskı altındaydı” diye ekliyor. “Asteroit çarpması hâli hazırda var olan karbon döngüsü istikrarsızlığıyla çakışıyor. Fakat bu durum aslında yok oluşa neyin sebep olduğuna dair elimizde karşılıklar olduğu manasına gelmiyor.”
Çalışma, önümüzdeki ay ‘Geology’ isimli mecmuanın 2020 Ocak sayısında yayınlanacak.
Jacobson, Northwestern Weinberg Sanat ve Bilim Koleji’nde Yeryüzü ve Gezegen Bilimleri profesörüdür. Linzmeier, araştırma sürmekteyken Northwestern Sürdürülebilirlik ve Güç Enstitüsü’nde Ubben İklim ve Karbon Bilimi Programı’nda doktora sonrası araştırmacı oldu. Şu anda Wisconsin-Madison Üniversitesi’nde Yerbilimleri Bölümü’nde doktora sonrası öğretim üyesi olarak misyon yapıyor.
HER KABUK BİR İSPAT DEĞERİNDE
Önceki çalışmalar da Deccan Tuzakları püskürmelerinin kitlesel yok oluş olayı üzerindeki potansiyel tesirlerini araştırmıştı; lakin birçoğu toplu haldeki çökeltileri inceledi ve farklı kimyasal iz bırakıcıları kullandı. Araştırmacılar, makul bir organizma üzerine odaklanarak, okyanus kimyasının daha kesin ve daha yüksek çözünürlüklü bir kaydını elde ettiler.
Linzmeier, “Kabuklar süratli büyür ve suyun kimyasıyla değişir” diyor. “Bu kadar kısa bir mühlet yaşadıkları için, her kabuk okyanus kimyasının kısa ve korunmuş bir imajını barındırır.”
Deniz kabukları çoğunlukla kalsiyum karbonat, tebeşir, kireç taşı ve birtakım antasit tabletlerinde bulunan minerallerden meydana gelir. Sudaki karbondioksit, kalsiyum karbonatı çözer. Kabukların oluşumu esnasında, CO2 muhtemelen kabuk bileşimini eritmeden bile tesirler.
Araştırmacılar bu çalışmayı gerçekleştirmek için, Antarktika’da bulunan Seymour Adası’nın batı yakasındaki yeterli korunmuş ve fosil açısından varlıklı bir alan olan Lopez de Bertodano Oluşumu’ndan toplanan kabukları incelediler. Bilim insanları, Jacobson’ın Northwestern’deki laboratuvarında geliştirilen son teknoloji eseri teknikleri kullanarak kabukların kalsiyum izotop bileşimlerini incelediler. Kullandıkları metot, kalsiyumun öteki elementlerden ayrılması için kabuk numunelerinin çözülmesini, akabinde da bir kütle spektrometresiyle tahlil yapılmasını içeriyor.
Jacobson, “Kalsiyum izotop varyasyonlarını yüksek hassasiyetle ölçebiliyoruz. Ve bu izotop varyasyonları, neler olduğunu anlamamıza yardımcı olacak parmak izlerine benzer” diyor. Araştırma takımı bu prosedürü kullanarak şaşırtan bilgilere ulaştı.
Linzmeier, “Kabukların bileşiminde birtakım değişiklikler görmeyi bekliyorduk lakin değişikliklerin bu kadar çabuk gerçekleşmesine şaşırdık” diyor. “Ayrıca, yok olma hududunun kendisiyle ilgili daha fazla değişiklik göremediğimize de şaşırdık.”
GELECEK İÇİN BİR UYARI
Araştırmacılar, Dünya’nın geçmişteki çok ısınma ve CO2 girdisine nasıl reaksiyon verdiğini anlamanın, gezegenin şu anki insan kaynaklı iklim değişikliğine nasıl reaksiyon vereceğine hazırlanmamıza yardımcı olabileceğini söylüyorlar.
Jacobson, “Bir dereceye kadar, antik okyanus asitleşme olaylarının, günümüzdeki insan kaynaklı CO2 salımları sonucunda olan bitenler hakkında güzel bir örnek olduğunu düşünüyoruz. Tahminen de bu çalışmayı gelecekte neler olabileceğini daha isabetli biçimde varsayım etmek için bir araç olarak kullanabiliriz. Kaya kayıtlarını yok sayamayız. Dünya sistemi büyük ve süratli CO2 eklemelerine karşı hassastır ve mevcut salımlar çevresel sonuçlar doğuracaktır” diyor.
*Brad Sageman ve Matthew Hurtgen, Northwestern Koleji’nde Yeryüzü ve Gezegen Bilimleri profesörleridir ve makalenin kıdemli ortak müellifleridir.
**Kretase Devri, Mezozoik Zaman’ın üç alt kısmından sonuncusudur. Günümüzden 142 milyon yıl evvel başlayıp 65 milyon yıl evvel sona erdiği kabul edilir.
Yazının aslı Northwestern Üniversitesi’nin sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Yorum Yok