Richard Ellis
İklim değişikliği, hâli hazırda, çiftçilerin üretebileceği yiyecek ölçüsünü olumsuz istikamette etkiliyor. Örnek olarak, 2019 sonbaharında İngiltere’de tohum ekim tarihi ertelendi ve uzunluk veren eserlerin kimileri yağışlı hava nedeniyle ziyan gördü. Bu esnada Avustralya’da yaşanan kuraklık ise büyük bir hasara neden oldu.
Bununla birlikte, iklim değişikliği, tohumların kalitesini de etkileyerek, çiftçilik alanında bir darbe tesiri yaratabilir; bu durum ise olgunlaşarak besin üreten bitkilere dönüşen fideler yetiştirmeyi zorlaştırır. Araştırma grubum, yakın vakitte, tohumun gelişim sürecinde tam olarak ne vakit yaşandığına bağlı olarak, kısa müddetli çok sıcak yahut kurak devirlerin bile, pirincin tohum kalitesini azaltabileceğini ortaya koyan bir çalışma yayınladı.
YENİ CİNSLER ÜRETMEK ZORUNDAYIZ
Diğer yandan, eserlerin değişen iklime ahenk sağlamasına yardımcı olabilmek maksadıyla geliştirilecek yeni çeşitler üretmek de mümkün. Ve bunu gerçekleştirmek için gereksinim duyulan kaynaklar, gelecekte kullanılması maksadıyla bitki çeşitliliğini koruyan tohum kütüphaneleri olan ‘gen bankalarında’ toplanıyor ve korunuyor.
Özellikle de gelişmekte olan dünyanın büyük kısmında, uygun fiyatlarla kaliteli tohum temini sorunu, çiftçilerin bitki yetiştirme imkanlarını kısıtlıyor. Tohumların hasat ve ekim devirleri ortasında saklanması gerekir lakin düşük kaliteli tohumlar depolarda uzun mühlet dayanamaz. Ekilmesinin akabinde, düşük kaliteli tohumların fide verme ihtimali daha düşüktür ve sonrasında eser vermeme mümkünlüğü daha yüksektir; bu durum ise tarlada daha düşük bir bitki yoğunluğu ve sonuçta daha cılız bir hasat manasına gelir.
Bu nedenden dolayı, tohum kalitesinin araştırılması, iklimin tahıl eserleri üretimi üzerindeki tesirlerini değerlendirmenin önem arz eden bir yoludur. İklim değişikliğinin besin hususlarının içeriğinin ve gelecekteki bitkileri yetiştirmek için kullanılan tahıl tohumlarının kalitesini azaltabileceğini zati biliyoruz.
AŞIRI İKLİM OLAYLARI MAHSULÜ AZALTIYOR
Bu bağlamda, sıcaklık, tohum kalitesini etkileyen ana faktör olma eğilimindedir; ancak yağış ölçüsü ve zamanlaması da mühimdir. Bu tesir ortalama hava şartlarındaki değişikliklerden kaynaklanabilir fakat kısa periyodik çok sıcaklık yahut yağış da mahsul gelişimindeki hassas etaplarla çakıştığında değerlidir.
Örneğin, 1990’lı yıllarda yapılan araştırmalar, bir mahsulün çiçeklenme basamağında ve çabucak öncesinde yaşanan kısa müddetli çok sıcak devirlerin üretilen tohum sayısını azalttığını ve münasebetiyle birçok tahıl mahsulünde elde edilen randımanın düşürdüğünü ortaya koydu.
Araştırmalarımız, kısa müddetli sıcak dalgalarının tohum gelişiminin başlangıcıyla çakışması halinde pirinçteki tohum kalitesinin en büyük ziyanı gördüğünü doğruluyor. Yanı sıra, tohum gelişiminin erken etaplarında yaşanan kuraklığın da olgunlaşma devrindeki kaliteyi düşürdüğünü göstermiştir. Ve hiç şaşırtan olmayan bir formda, her ikisi bir ortaya geldiğinde hasar daha da büyüyor.
Buna rağmen, olgunlaşma sürecinde yaşanan daha yüksek sıcaklıklar, tohumlar kurudukça pirinç tohumu kalitesine katkı sağlayabilir. Lakin tohumun boğulmasına neden olan sel de hasara neden olabilir; bu durum, ilerleyen günlerde, olgunlaşma sırasında açığa çıkar. Bu konu, tohum kalitesinin hangi biçimde etkilendiğini incelerken, neden değişen yağışlarla birlikte sıcaklığın tesirlerini ve çok hava şartlarının hassas zamanlamasını araştırmalarımıza dahil etmek zorunda olduğumuzu açıklıyor.
GELECEĞİN TOHUMLARI
Araştırmalarımız, ayrıyeten farklı tohum çeşitlerinin bu çevresel baskılara karşı farklı esneklik düzeylerine sahip olduğunu gösteriyor. Bu, gelecekte tarımın değişen iklime karşılık verebilmesinin, hakikat çeşitlerin seçilmesi ve ıslahına bağlı olacağı manasına geliyor.
Dünya artık genetik çeşitliliği müdafaaya yardımcı olan ve çok çeşitli bitkilerin tohumlarını depolayan global bir gen bankası ağına sahip. Örneğin, Milletlerarası Pirinç Gen bankası, 130 bini aşkın ekili pirinç cinsini, yırtıcı akrabalarını ve yakından bağlı çeşitleri, Afrika Pirinç Gen bankası ise 20 bin örneği barındırıyor.
Bulgularımız, bilim insanlarının gen bankası örneklerini ‘ebeveyn’ üzere kullanarak yeni mahsul çeşitlerini ürettikleri sırada, tıbbın seçilen özellikleri ortasında baskı altındaki ortamlarda yüksek kaliteli tohum üretebilme kabiliyetini de içermesi gerektiğini gösteriyor. Bu yolla, iklim değişikliğinin giderek artan baskılarına dayanabilecek yeni tohum tipleri üretebilmeliyiz.
Yazının aslı The Conversation sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Yorum Yok