Gündüz Vassaf’ın 7 yılda yazdığı kitabı ‘Ressamın İsyanı’, Everest Yayınları tarafından yayımlandı. ‘Azize Lucia’nın Gömülüşü’ tablosuyla büyülenen romanın anne karakteri, Caravaggio’nun hayat kıssasından yol çıkarak ülke ülke, tablo tablo gezerek aşkı, haksızlığı ve hayatı sorguluyor.
Vassaf kitapta, görüşleri nedeniyle 1600 yılında Roma Katolik Kilisesi’nin Engizisyon Mahkemesi’nde yargılanıp, sapkın ilan edilen ve Roma’da konuşmaması için yüzüne demir maske geçirilerek Canlı canlı yakılarak idam edilen Giordano Bruno’nun hakkını da arıyor. Vassaf kitabın sonunda, Papa’dan Bruno için eşitlik ve özür talep ederken, Change.org üzerinden bir de anket düzenliyor; bu anket için de okuyucuların ve haksızlığa karşı durmak isteyenlerin imza atmasını bekliyor.
Amerika’da bulunan Gündüz Vassaf’la ‘Ressamın İsyanı’nı konuştuk. Vassaf, sevgiyle haksızlıklara karşı nasıl başa çıkılacağını da anlattı.
Caravaggio’yu anlatma nedeniniz ne?
Öncelikle ‘Mostari: Bir Köprü Bekçisinin Günlüğü’ kitabına dönmem lazım. Mostar’da yaşamaya gitmiştim, niye gittiğimi bilmiyordum; kuzenimin konutu vardı, farklı bir kültürü yaşamak istemiştim. Not tutmaya başladığımda kitap olacağını bilmiyordum. konut köprü görünümlüydü, daha bavulu boşaltmadan köprüye koştum ve ondan sonra aylar boyunca günde 10-15 saat köprü başında not tuttum; o da bir kitap oldu. Sonra birebir formda Öbür bir ülkeyi, Öbür bir lisanı tanımak için bir arkadaşım beni Sicilya’da dolaştırdı. Sonunda Ortigia Adası’nda yer bulduk, Caravaggio’nun resmi diye kilisede işaret gördüm. Birinci gün kilise kapalıydı, tekrar gittim. Sicilya güneşi kasvetli, kilise karanlık, Caravaggio’nun resmi de karanlık… Kiliseye girip çıktım. Ben kimim ki berbat bir fotoğraf diyeceğim… tekrar gittim, kilisede oturdum, not tutmaya başladım. Sonraki gün aynı… Mostar Köprüsü’ndeki rolüm üzere lakin köprü beni mıknatıs üzere tutuyordu.
Sicilya’da her gün oturup yazmaya başladım. Vakitle ve Caravaggio’nun hayatını okudukça, tanıştıkça, bir biçimde Caravaggio’dan çok, resmi beni içine aldı. İnsan bir şeye tutulunca tesadüfler manalı olur. Caravaggio’nun Ortigia’ya gelişiyle benim Sicilya’ya gelişim 400 Yıl Evvel birebir gün. “O da birebir gün havayı burada solumuş” dedim. Giderek onunla özdeşleşmeye başladım. Sonra ona yapılan haksızlığa karşı notlarım, okumalarım ve hislerim bir Cin isyana dönüştü. Kitaba da yansıdı.
‘SANATA YAPILAN HAKSIZLIKLARIN HEPSİ BİR CİNS MANİFESTOYA DÖNÜŞTÜ’
Kitaptaki karakterle bir özdeşim kurmuşsunuz üzere geldi. Caravaggio da fotoğrafta alışılmışın dışında sayılıyor, siz de Boğaziçi Üniversitesi’nde o denli sayılmışsınız, kitapta da bahsediyorsunuz. Bu kendi üzerinizden de bir hak arayışı mı? O gün söyleyemediklerinizi bugün söylemek için mi?
Benim ve tanıdıklarımın yaşadığı haksızlıklar, Demirtaş’ın, Osman Kavala’nın hapishanede olmaları, bayana, sanata yapılan haksızlıkların hepsi bir Cin sevgiden kaynaklanan manifestoya dönüştü. ancak beşere sevgiden kaynaklanan bir manifestoya dönüştü. Tahminen de kitaptaki anlatıcının aşk kıssası onun öfkesini yumuşattı; işin dokunuşu, tahminen sevgi dokunuşu oldu. O öfkeler sevgiyle yumuşadı.
Şiddetin sevgiyle yumuşayacağını düşünüyorsunuz. Kitaptaki Ira biraz aşktan kaçan, çapkın bir karakter. Kendisini seven bayan kovalıyor üzere bir Vaziyet oluyor.
Bunu karaktere sormak lazım. Tahminen Ira de kovalanmayı bekliyordu, tahminen de onu üzmek istemiyordu. Üzmek istemediği için kendisi Dilek etmese bile kendisini seven bayanı üzmemek için Tüm gün kilisede vakit geçiren, farklı, Tuhaf ve yalnız birisi birebir vakitte… O da bir Cin Santa Lucia aşığı. Merasime Birlikte katılıyorlar, tanıdığı erkeklerden değil, tahminen onun için de onu benimsiyor. İlgilendikleriyle o da ilgileniyor.
‘TÜRÜMÜZÜN TÜKENİŞİNE SEYİRCİ KALIYORUZ’
İnsanların insanlıktan çıkmasından, niyetin tarihe karışmasından ve robotların dünyayı ele geçirmesinden korkuyor musunuz?
Hem de nasıl!? Bu soruyu sorduğunuz ve bu mevzuya dikkat çektiğiniz için yalnızca kendim ismine değil, herkes ismine, insanlık ismine teşekkür ederim. Zira bildiğimiz manada Yapay zekayla, Yapay genel zeka değişik birer kavram. Yapay zeka satranç oynayabilir, kazanabilir, dünya ustasını yener, yendi de. lakin dama oynayamaz zira damaya programlanmış değil. Lakin damaya programlanırsa, dama oyuncusunu yenebilir. meğer bu korktuğumuz genel Yapay zeka, kendi kendine öğrenen, kendi programlarını yapabilen birisi. Onun için dünyaya barış nasıl gelebilir diye sormaya bile gereksinim yok zira bizim bildiğimiz, konuştuğumuz ne varsa otomatikman Yapay zekaya yansıyor. Şayet ‘insan olmazsa dünyada barış olur’ diye bir karar verirse sistemi, ekonomiyi hepsini her şeyi çökertebilir. Bir salgın da yayabilir isterse, onun için korkuyorum.
Elon Musk iç bin kişi, Yapay zekayı hiç olmazsa 6 ay durdurun diye imza verdi, ‘Bunun bir ahlakına bakalım’ dediler. Onun için Fazla teşekkür ederim size. Bugün hangi mevzuyu konuşursak konuşalım Fazla Değerli yaptığınız… Yapay zekadan, global ısınmadan, nükleer silah tehdidinden konuşmadan hiçbir şey konuşamayız. Bu kesinlikle aklımızda olmalı, umarım bizi dürter ve Mani olmaya çalışır bu hassaslık zira cinsimizin tükenişine seyirci kalıyoruz.
Ressamın İsyanı, Gündüz Vassaf, 672 syf., Everest Yayınları, 2023. Kendi yaptığınız işleri de eleştiriyorsunuz, örneğin zeka testleriyle ilgili yeri geldi en Aka zıddı olduğunuzu söylediniz. Bu Cin konuşmalarınız İlgi de çekiyor. Yalnızca diğerlerini değil, kendinizi de eleştirdiğiniz için söylediklerinize güveniliyor. Bu kitapla Birlikte Giordano Bruno için imza kampanyası başlattınız. 1600’lerde haksız yere asılmış biri için eşitlik aramak nasıl aklınıza geldi? Kitabın ardında da imza kampanyası Mevcut ve hala devam ediyor. Bu kampanyayla istediğiniz şey ne?
Haksızlığa hassaslığım sevgiden kaynaklanıyor. Birinci tanıştığım sevgi, annemin sevgisi. Annemi nasıl sevdiğimi biliyorum. Onunki biraz daha zordu zira hem sevgiyi veriyor hem de beni yetiştirmeye çalışıyor. Bu, daha Fazla annelere düşen bir Amel oluyor biliyorsunuz. Onun için disiplin demesem de orada kırmızımsı ışıklar Mevcut biliyorsunuz, yapılır yapılmaz gibi… lakin annem o denli bir anneydi ki yapılır yapılmaz kısımlarını önüme koyuyor, kararı bana bırakıyordu.
Bence en Fazla din ismine haksızlıklar yapıldı tarihte. İlahları şad etmek için kurban kesmekten başlayın, bayanları sünnet etmeye daima bir haksızlık var. Bu haksızlıkları yapanlar din ismine devinim eden otoriteler. Bruno unutuldu, gitti. Her ne kadar doğmamış çocukların yarınından sorumluysak, bugün yaptıklarımız ve yarın onlara nasıl bir dünya bırakacağımızdan da, daha doğmamışlardan da sorumluyuz. Geçmişe ses çıkarmamaktan da sorumluyuz. Hele bu türlü Örnek olaylar olduğu vakit. Vatikan’ın örtbas etmek istediği olayların üstünde durmayarak Vatikan’a Yardımcı olduğumuz için biz de işbirlikçi oluyoruz o otoritelerle. Aslında ‘Cehenneme Övgü’ kitabımı Caravaggio’ya ithaf etmiştim. Bu kitapta da Caravaggio’nun hayatından yola çıkarak hem onu hem Bruno’yu andım. Muhtemelen Caravaggio onun yakılışındaydı. Vatikan Baş kesilmesini ressamların görmesini istiyor ki, aziz kurbanlarını yaparken daha gerçekçi olabilsin. Bu imza kampanyası Papa’nın selefleri ismine Bruno’dan özür dilenmesi için. Galileo’dan özür dilediler fakat Bruno’dan korkuyorlar hala.
Sevgiden bahsettiniz, ‘Annem Belkıs’ kitabınızda bu sevgiyi görmüştüm…
Evet, birinci sevgi ondan. Babamı hatırladığımda da yalnızca sevgi hatırlıyorum. O denli bir sevgi yumağında dünyaya gözlerimi açtıktan sonra her gördüğüm beşere sevgiyle bakıyorum.
Bu durum sizin yaralanmanızı da sağlıyor mu? Zira insanların birtakım duvarları Mevcut incinmemek, kırılmamak için lakin siz sevgiyle büyümüşsünüz, Biricik bildiğiniz sevgi vermek.
Kişilerden yara almıyorum fakat haksızlık yapıldığında kendimi kaybediyorum, elim ayağım titriyor. Haksızlığı aslında hepimiz yaşıyoruz. Çocukken de yaşayabiliriz. Çoğumuz anne-baba, çokça öğretmenlerden haksızlığa maruz kalıyoruz ve o bizi harikulade bir Hayal kırıklığına uğratıyor. Öfkeyi de içimizde kabartıyor.
Bu Öfke bizim kişiliğimizde değişik halde zuhur edebiliyor değil mi?
Olabilir ancak psikolojiye Çok dalıyoruz. Bugünü geçmişimizde arıyoruz, Halbuki yarınımıza bakıp ne kadar değişebileceğimize bakmalıyız. Şöyle bir Ömür ideolojimiz olursa Stoacılar üzere, onun yaptığı onda kalır. Onun beni etkileyip etkilemeyeceğine ben karar veririm. Onun için Stoacılığı benimsiyorum.
Peki Bruno’dan özür dilerler mi? Bu kampanyayla ismini lisana getirmiş oldunuz.
Change.org kampanya başlatmıyor, bizim başlattığımız kampanyaları yönlendiriyor. Kampanyanın yayılması büyüklüğüne ve bize bağlı. Change.org’un kurucusu Uygar Beyefendi, kampanyanın yönlendirmesinde İtalya ve öteki ülkelerde ilgileneceklerini söyledi.
‘BURJUVALIĞIMDAN HOŞLANMIYORUM BEN SOKAK İNSANIYIM’
Caravaggio ile 400 Yıl ortadan sonra birebir gün İtalya’da bulunmuşsunuz. Öbür ortak taraflarınız neler?
O, sokak insanı, ben de kendimi sokak insanı olarak görüyorum. Burjuva geçmişimden hoşlanmıyorum lakin burjuvayım. Kaçınılmaz Ancak sokağı da yaşıyorum ve kendi sınıfımın dışında Fazla arkadaşlarım var. Onlar da bana tahammül ediyorlar. Karşılıklı bir lisan tutturuyor, sohbet ediyoruz. Beni İngilizce’yi güzel konuştuğum için Öbür bir sınıfa koymasınlar. Bu zaten oluyor, bilerek yaptığım bir şey değil. Ortak bir lisan buluyorduk. Yabancı, Türkçe’yi anne lisanı üzere konuşur, sen bizdensin deriz. Onun geldiği yeri inkar ederiz. Aslında İçten bir sevgi duygusu lakin altında dayanılmaz bir milliyetçilik duygusu yatıyor. Bilmedikleri bir şey varsa o da ortak lisanımızı Öbür aidiyetlerden kuruyor olmamız.
‘HANGİMİZ CUMARTESİ ANNELERİ’Nİ HATIRLIYORUZ?’
Haksızlık hakkındaki fikirleriniz neler?
Mesela vapurdasınız, biri çöp atıyor, siz de başıma bir şey gelmesin diye susuyorsunuz. halbuki orada bir haksızlık var, tabiatın korunması var, Marmara’nın kirlenmesi var. Aslında her haksızlığa karşı çıkmak risk de almaktır. Risk alınabilecek bir sürü haksızlık var; sokakta, okulda, çocuklarımızın yaşantısında gördüğümüz… Susunca o kadar Fazla alışıyoruz ki haksızlıklara, Osman (Kavala) üzere birine o haksızlığın yapılması Fazla daha kolay oluyor. Nasıl olsa bunlar unuturlar, vazgeçerler diye. Bunu 80’li yıllarda Fazla yaşadık. Nükleer silahlara karşı dünyada yer yerinden oynuyordu, artık ise nükleer silahlar, nükleer silahlara sahip ülkeler çoğaldı. Nükleer Cenk çıkmasına Fazla daha yakınız lakin kimse bahsetmiyor. Günün tanınan haksızlıklarına karşı çıkıyor, risk almıyoruz. Risk alınca sizin de canınız acıyor, o Vakit da daha Fazla sahip çıkıyorsunuz. Hangimiz ‘Cumartesi Anneleri’ni hatırlıyoruz? Hatırlamıyoruz zira o riski almıyoruz. Zira o acıyı yaşamadık.
Hayatınızda Türlü hususlarda risk aldınız ve bunun bedellerini de ödediniz…
Benimki hafif Yeniden diğerlerine göre… Her hâlükârda ‘Niçin yaşıyorum?’ diye sorduğunda hayata mana veren şey sevgidir; sevdiğin şeyi yapabiliyorsan tamamdır. Ben yazamadığım Vakit huzursuz oluyorum. Demek ki yazmayı seviyorum. Üniversitede kalsaydım da bu Kez yazmayacaktım, Öbür bir alanla ilgilenecek, araştırma yapacak, bu Sefer onunla ilgilenecektim. Zira hayatın manası, yaptığın işi sevmek bir yerde. Ölünceye kadar yaşamak. O hayatı keyifli kılmak istiyorsan, acıdan da Irak durmak istiyorsan, bin Tane teori, feylesof var. Ben severek hayatın keyfini çıkarıyorum. Sevgi de şöyle bir şey; oburlarının yaptığı hoşu takdir edince, yapanın yerine kendinizi koyunca sizi yaşatıyor. Ben de yapabilirim hissi oluyor, o sevgi de geçiyor o vakit.
İçini doldurduğunuz bir şey sevgi tanımınızdan anladığım. Yapılanı takdir etmek ve ben de yapabilirim, bana da Örnek oldu deyip, o beşere da Ömür sevinci ve takdir edilme hissini vermek..
Evet, bir de o bireye kızamamak… Ben bireye kızmıyorum, onun temsil ettiği niyete kızıyorum. O kanıyı temsil eden milyonlarca insan var. O Vakit milyon şahsa mi kızacağım?
O Vakit Papa’ya da kızmıyor, kilisenin fikrine kızıyorsunuz…
Evet, ona kızıyorum, okuruma kızıyorum. Okurumun ayağa kalkması gerektiğine inanıyorum.
‘KİTABIM BİLDİĞİM HİÇBİR ROMANA BENZEMİYOR’
Bu kitap bugüne kadar çalıştığınız çeşitlerin toplamı. Roman olarak çıktı lakin biyografi, anı, deneme, kurmaca üzere tiplerin bileşimi. Bu kitap, sizin için bir risk değil mi aslında? Siz Özellikle Deneyim çeşidiyle tanınan bir yazarsınız, bu kitap okuyucuyu zorlayabilir diye düşündünüz mü? Dünyada yayılan bir Cin olsa da…
Hem de nasıl. Bildiğim hiçbir romana benzemiyor, basılmayabilir diye düşündüm. Ekseriyetle yayınevine verirsiniz, yayınevi reddeder yahut kabul eder. Yayınevinin editörü onu hallaç pamuğu üzere dağıtabilir ya da olduğu üzere kabul edebilir. Ben yayınevine göstermekten korktum, utandım, birinci Evvel bir editör görsün istedim. Kitabımın üç editörü var. Ben yazmaktan vazgeçmiştim. Editör İdil Kartal, söz kelime okudu bana… Bir kış boyunca her gün 5-10 sayfa okudu. Yalnızca okumakla kalmadı, bak bunu bu türlü de yazabilirsin, şöyle de yazabilirsin dedi. Harikulade bir şey. Beni metinle buluşturdu tekrar, yoksa vazgeçebilirdim orada. Bilgisayarda 50 kopyası falan vardır. Sonra editör berrak Hanım’ı (Göçer) arkadaşlarım tavsiye etti, o da kabul etti; 3-4 ay okudu. Ondan sonra da Everest’ten İhtilal Hanım (Çakır) metinleri birleştirdi, Biçim verdi, nihayet okumaları yaptı. Artık risk değildi, bunu yazdım demekten mutluydum. Bence bitmişti.
Konuşmalarınız daima dolu dolu ve içten. Pekala neden hocalık yapmayı neden tercih etmiyorsunuz?
Onu yapamam artık. ‘Üniversite’ kavramı Öbür bir modelde olsa olabilir, bir münakaşa kümesi biçiminde Eflatun’un, Socrates’ın okulları üzere okullar kurulabilse mesela… lakin bugün hocalık yaptığınız Vakit bir üniversitenin otoritesinin eline geçiyorsunuz, sınıfı geçtin geçmedin kararı var. Öğrencilerin bir kısmı size yağ çekmeye mecbur. Hepsi diploma için, yoksa bir mana vermiyor sizin anlattığınıza bir maskaralık…
Siz nerede konuşursanız konuşun, sizi dinleyecek Fazla insan var. ancak bunu tercih etmiyorsunuz. Bu da bir tercih.
Evet, üniversitede psikolojinin Olumsuz tarafları üzerine Fazla durdum. Kaç şahıs ona Karşın gitti psikolog oldu. Mesleğin ahlaki prensiplerini çiğneyerek o işi yapmaya başladı. Onun için o kuruma girmemek daha güzel bence.
Son olarak ‘Ressamın İsyanı’yla ilgili sizin eklemek istediğiniz bir şey Mevcut mı?
Şanslıyım, fotoğraf Fazla Irak olduğum bir şey, hiç bildiğim, okuduğum bir husus değil. Ancak bahtıma arkadaşlarımın birden fazla ressam. Kitabın arka kapağında da Ali Arif Ersen’den de bir Tümce var. Fotoğrafla ilgili, ressamla ilgili bir şey yapınca ‘Yahu haddini bilsene’ demedi. Ressamlarla yaşamaktan, içmekten, seyahat etmekten meskende hissettim kendimi…
Yorum Yok