Eyüp Aygün Tayşir: Güncel politika gündelik yaşamımızı ziyadesiyle etkiliyor

Eyüp Aygün Tayşir’in ‘Yiten Bir Aşkın Şarkısı’ romanı Bağlantı Yayınları tarafından yayımlandı.

Kitapta karakterlerin gezdiği yerler ya da okuduğu kitap gerçek olabiliyor. Mesela, roman kendisine İstanbul’u ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ‘Huzur’ romanını arka fon olarak belirlemiş. Kitap 2014’te geçiyor; seçim dönemi… Roman kahramanları birbirlerine “Sırrı Süreyya Önder’e mi oy verdin, yoksa Mustafa Sarıgül’e mi?” diye soruyor, gençler Yurt dışına gidip gitmemeyi düşünüyor. Kitap, bu türlü bir ortamda üniversitede okuyan, farklı dünyalara ilişkin Alper ve Sedef’in aşkını anlatıyor. Kendi içinde bir playlist’e de sahip olan kitaptaki müzikler bahisle da ilişkili.

Eyüp Aygün Tayşir’le ‘Yiten Bir Aşkın Şarkısı’nı, kitabın içindeki siyaseti, aşkı ve edebiyatı konuştuk.

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ‘Huzur’ romanı ‘Yiten Bir Aşkın Müziği’nde geniş bir yer buluyor. Hatta Sedef bir Lahza bu romanın hayatlarını da etkilediğini düşünüyor. Bu manada ‘Huzur’ romanını bu kadar merkeze alma nedeniniz ne?

Sanırım en Değerli neden benim Tanpınar’a olan hayranlığım. ‘Huzur’ da öteki bütün yapıtları üzere Fazla beğendiğim bir romanı Tanpınar’ın. Önden gidenler, geriden gelenlere esin verir daima. Esinlenen Özgür ve özgün bir halde konuşmalı, selamlaşmalı kendinden öncekilerle diye düşünüyorum. ‘Huzur’, öbür pek Fazla Tanpınar yapıtı üzere, musiki ile alışverişi yüksek bir roman. Ben de hem ‘4 Mesken 1 Teslim’de hem de ‘Yiten Bir Aşkın Müziği’nde çalgı semaisi ve müzik formlarını kendime has bir halde romana yedirmeye çalıştım. Yeniden ‘Huzur’da olduğu üzere ‘Yiten Bir Aşkın Müziği’nde da İstanbul fonda duruyor. nihayet olarak, ‘Huzur’un belirli sahneleri bugün farklı bir ortam ve muharrir elinde tekrar yazılsa ne olurdu üzere deneysel birtakım teşebbüslere de İmkan sağladı bu tercih. Lakin bunlar belli kısımlarla hudutlu.

‘YAZDIKLARIMDA TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİNİ GÖZETMEYE ÇABALIYORUM’

Üniversite eğitimi alan, farklı dünyalara ilişkin iki genç; Alper ve Sedef’in aşk ve tutku dolu kıssasını okuyoruz. İkisinin ailesi de Çağdaş aileler. Fakat Tekrar görüyoruz ki, erkek ve ailesi daha rahat, kız ve ailesi daha temkinli, daha dikkatli her bahiste. Bayanın toplumdaki yeriyle ilgili kitaptan da hareketle niyetiniz nedir?

Kadının toplumdaki yeri ile öbür insanların toplumdaki yeri ortasında en Ufak bir Fark ya da eşitsizlik olmaması gerektiğini düşünüyorum. Toplumsal cinsiyet eşitliği endeksinde ülkemizin hâli içler acısı. Bayan hareketlerinin uzun ve çileli uğraşlar sonucu elde ettiği kazanımlar, nihayet yıllarda Geri döndürülmesi Güç halde imha ediliyor. Akademik çalışmalar bunu net olarak gösterdiği üzere şimdiki siyaset ve gündelik yaşama dair haberler de gözümüzün önünde. Yalnızca bayanlar değil pek Fazla farklı kesim bu patriyarkal, muhafazakâr, siyasal İslamcı telaffuz ve hareketlerden Olumsuz etkileniyor.

‘Yiten Bir Aşkın Müziği’ne dönecek olursak… Ben sizinle birebir görüşte değilim; Sedef ve ailesi bence hem daha Çağdaş hem daha rahat. Klasik olmasalar da gelenekle daha ilintili olan Alper’in ailesi. Bu hem sol muhafazakârlık hem İslami muhafazakârlık bağlamlarında bu türlü görünüyor bana. Şuna katılırım, Sedef bir bayan olarak kamusal alanda daha temkinli olması gerektiğini düşünüyor, çekiniyor ki bu Fazla olağan. Kamusal alanda bayan tehdit altında hissediyor kendini erkekler yüzünden. Birçok bayan için bu Özel alanda da bu türlü. Lakin Sedef bence, Özel alanında bu halden bütünüyle sıyrılıyor.

Benim bir uğraşım da toplumsal cinsiyet eşitliğini yazdıklarımda gözetmek, daha cinsiyetsiz bir yerden yazabilmek. Şimdi kendimden şad olmasam da çabam ağır. Bunun benim için en Kıymetli göstergesi, faillik ya da eyleyen olma diyebileceğimiz ‘agency’nin kimde olduğu. Maalesef pek Fazla edebi metinde bayan ya yok ya da agency’si elinden alınmış olarak var. Metindeki varlığı sıklıkla erkek için. Bense eşitlikçi politik hayallerimin büyüsüne kapılmadan, tezli roman yazmadan, slogan atmadan bayanların ‘eyleyen’, kendi mukadderatlarını erkeklerden farksız bir formda tayin etmeye çabalayan bireyler olmasına efor ediyorum kurarken. Bu ne yazdığınızla değil nasıl yazdığınızla gösterebileceğiniz bir şey bence. örneğin Sedef’in annesi de anneannesi de ve Alper’in annesi de Sedef kadar failliği kendinde karakterler. ‘Metinde bayanların kendi yazgısını tayin hakkı’ diyelim buna. Bayanlar hayatın içinde nasıl varlarsa, güçlülerse, kurmaca metinlerde de o denli olmaları gerekir. ‘Yiten Bir Aşkın Müziği’nde bence öyleler de. Metinlerde cinsiyet eşitliği gözetirken farklı cinsel yönelimlerden bireylere de değinmek gerekir. Maalesef karakterler ortasında onlara da ya hiç rastlanmıyor ya da nefret telaffuzuyla, amaç gösterilerek bahsediliyor onlardan. Burada romancıya düşen sorumluluk, bütün dezavantajlı kümelere hayatın içinde Mevcut oldukları üzere metinlerde yer vermek fakat bunu yaparken onları cinsel yönelim, etnik köken, Deri rengi vb. özellikleri üzerinden ele almadan bir insan olarak metne iç etmek. Bunu yaparak çeşitliliğin zenginlik olarak görülmesine, olağanlaştırmaya katkı sunabiliriz.

‘İNSANI BİLEN HER ŞEYİ YAZABİLİR’

Sedef karakterini yazarken ne hissettiniz? Bir erkek muharrir olarak onun aşk hayatını yazarken bayan hissiyatıyla düşünmek size güç gelmedi mi?

Bir karakteri kurarken kendimi o vücudun ve ruhun içinde hissedebiliyorum. Duygudaşlığı becerebilen biriyim. Bir bayan ya da erkek karakteri yazmak benim için birebir derecede sıkıntı, tıpkı derecede kolay. Bayanlar içinde büyüdüm, bayanlar tarafından şekillendirildim. Bayanlara dair rasat ve tecrübem erkeklere dair olandan az ya da farklı değil. Bayan hissiyatı diye salt bayanlarda bulunan bir özellik olduğunu düşünmüyorum. İnsanlarda muhakkak hissiyatlar muhakkak ölçülerde Mevcut ya da yok ve bu da kişiliklerimizi şekillendiriyor. Sonrası sanırım kültürün, toplumun yüklediği cinsiyet rolleri… İnsanı hatta canlıyı bilen, her şeyi yazabilir bence. Buradan hareketle de şunu itiraf edeyim ki, benim için güç olan Sedef’i değil, Alper’in ağabeyi Cengiz karakterini kurmaktı.

Yiten Bir Aşkın Müziği, Eyüp Aygün Tayşir, 348 syf., İrtibat Yayınları, 2023.

Kitap, 2014 yılında geçiyor. Seçimler, verilen oylar, o dönemki siyasi düşünceler… Sırrı Süreyya’ya mı oy verdin, Mustafa Sarıgül’e mi bunlar konuşuluyor. Bir aşk romanında Siyasete değinme nedeniniz artık hayatın içinde olmazsa olmazımız olması mı?

Bir sanat kısmında eser üretme çabası içindeki kişi, okuru ya da rastgele bir kitleyi, onların beklentilerini dikkate alırsa, bence, yanlışsız bir tercih yapmış olmaz. Ben bir ön araştırma ile okurun ne beklediğini ölçsem mesela, Yine o beklentiyi karşılayamam. ‘Yiten Bir Aşkın Müziği’nde periyodun siyasi atmosferi fonda ve bunun sebebi de, sizin Fazla hoş Anlatım ettiğiniz üzere, yeni siyasetin hayatımızın ziyadesiyle içinde olması. diyar uzun müddettir kutuplaştırma siyasetleri ile yönetildiğinden, yeni siyaset gündelik hayatımızı ziyadesiyle etkiliyor. Vatandaş olarak nihayet derece doğal, Alelade tercihlerimiz nedeniyle siyasetçilerin hakaretine ya da övgüsüne maruz kalıyoruz ki, her ikisi de manasız. O denli olunca da Daimi Siyaset konuşuluyor her yerde. Kaldı ki, siyasetçiler sıklıkla direkt gençlere hitap ediyor konuşmalarında nihayet vakitlerde. Romana da bu yüzden yansıyor.

‘YAZDIKLARIMDAN FONKSİYONEL BİR BEKLENTİM YOK’

Alper kitabın ortalarında “Abartmayın o kadar zati hangisine oy verirseniz verin, hangisine oy verirsek verelim, bizim Düş ettiğimiz şeyler olmayacak” diyor. Doğruluk hissesi Aka de olsa birden fazla şahıs bu türlü düşünüp oy vermekten, bir şeyler yapmaktan kaçınmıyor mu? Bu kelamları sarf ettirme nedeniniz bu türlü düşünenleri gerçekle yüzleştirmek mi?

Yazdığım roman ya da hikayelerden fonksiyonel hiçbir beklentim yok. Okuyan şahıslar eğleniyor, hüzünleniyor ya da tahminen kanıya dalıyorsa, ne Mesut lakin yazdıklarımla dünyaya hal veremeyeceğimin, kimseye bir şey yapamayacağımın pek farkındayım, bu türlü bir isteğim de yok! Alper o denli söylüyor zira kanısı bu ve roman boyunca da onun siyasete bakışının bu olduğunu görüyoruz. Alper, politikayı direkt birbirimizin başını kırıp en güçlünün iktidara geldiği sistemi beşere yakıştıramadığımız için icat ettiğimiz bir şey olarak görüyor, ‘Hayvanlığımızı maskelemek için’ diyor mesela. Lakin bunun işe yaradığını düşünmüyor. lakin andığınız kısımda Alper üzere düşünmeyen, bu mevzuda Alper’le tartışan diğer karakterler de var. Misal, Alper kadar Sedef de anne Ira ve o, Alper üzere düşünmüyor, ona muhalif. Aslında Çabucak orada da Alper’e itiraz ediyor. oy vermenin gerekliliğine vurgu yapıyor.

İyi eğitimli gençlerin Yurt dışına çıkışı ve bir daha Geri dönmeyişini düşündüm kitabın birçok yerinde. Bu mevzuyu lisana getirme nedeniniz artık bir şeylerin altını daha kalın bir biçimde çizme isteği ve bu ülkede de uygun bir eğitimi görme isteği mi?

Ülkenin gerçekliği günümüzde bu ve yakın tarihte geçen, gençleri merkeze Meydan bir romanda bunun olduğu üzere gösterilmesi gerekir diye düşünüyorum.

‘ROMANDAKİ MÜZİKLER BAHİSLE İLİŞKİLİ’

Gerek Türkçe gerekse yabancı modüller kitabın olmazsa olmazı üzere. Bu kitap için farklı bir playlist mi yaptınız, yoksa hepsi sevdiğiniz kesimler mı?

Kitabın ‘playlist’i bu kitap için, onu yazarken eşzamanlı oluştu zira romanda olan bitenle müziklerin kelamları sıklıkla bağlantılı fakat orada elbette sevdiğim müzikler da var.

Kitabı iki yılda yazmışsınız. Bu süreçte sizi en Fazla zorlayan ne oldu?

Yazma aksiyonu esnasında metnin, anlatının karşıma çıkardığı zorlukları bir sorun ya da oyun üzere ele alıp onları çözmeye çalışan, onların belirmesinden Mesut olan biriyim. Lakin gerçekle gerçeküstü ortasındaki inandırıcılığı sağlamak ve orada ‘büyü’ yapmak benim üzere bu işlerde yeni biri için kolay değil, efor gerektiriyor. Farklı okumalara Aleni lakin her farklı okumada mantıklı görünebilecek bir nihayet yazmaya çalışırken daha Fazla mesai harcadım diyebilirim.

Hem Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi’nde hocasınız hem de müellif. Öğrencileriniz romanlarınızla ilgili yorum yapıyor mu? Sizin tabirinizle ‘Bir yandan pozitivist bilimin sert gerçekçiliği ile edebiyatın kurgusal ve büyülü gerçekçiliği ortasında salınmak’ nasıl bir his?

Öğrencilerimiz içinden yazdıklarımı okuyup, yorum yapanlar oluyor. Hatta ‘4 Mesken 1 Teslim’ için kalabalık bir Faaliyet yapıp kitabı da tartışmıştık. Artık ‘Yiten Bir Aşkın Şarkısı’nı da Çabucak okuyup benimle irtibata geçen öğrencilerim var. Üniversitelerde öğrencilerle olmak ve bir yandan da etkin Talebe olmak benim sevdiğim bir uğraş. Oralarda, onlarla yazın konuşmak da Fazla eğlenceli.

Sorunuzun ikinci kısmına Fazla uzun bir Cevap vermem gerek lakin burada kısaca ikisi de birbirini besliyor diyebilirim. çok teşekkür ederim kendimi Anlatım etmeme Meydan açtığınız için.