Faruk Alpkaya
Kitapların kimileri Tolstoy’un Anna Karenina’sı ya da Orhan Pamuk’un ‘Yeni Hayat’ı üzere birinci cümlesiyle çarpar; Yaşar Kemal’in ‘İnce Memed’i üzere kimileri da nihayet paragraflarına saklar en vurucu cümlelerini. Fikret Doğan’ın ‘Mamak Günlüğü 1980-1989’ ikinci Cin kitaplardan:
Not: Ceyhan Cezaevi’nde nihayet aylarda Daimi yazmaya çalıştım. Tüm günleri yazarak geçirdim. Haftalar, aylar uzunluğu yazdım. Parmaklarım nasır tuttu. Anımsamadığım, karıştırdığım şeyler olabilir. Bunlar için okuyanlardan özür dilerim. Fikret.
Önsöz’den anlaşıldığı kadarıyla bu not 31 Aralık 1990 günü yazılmış. Fikret Doğan, bu satırları yazmasından günü gününe tam on Yıl evvel, 1980 yılının 31 Aralık günü girdiği Mamak Tutukevi’nden 1989 yılındaki ayrılışına kadar yaşadıklarını, düşündüklerini ve hissettiklerini adeta Nefes soluğa kaleme almış. Yazılışından otuz üç Yıl sonra yayınlanan bu metin, öfkelendirerek, güldürerek, düşündürerek ve yılbaşlarını anlattığı satırlarda ya da Mamak boşaltılırken Erdal Eren’in eşyalarının olduğu çantayı buldukları vakitte olduğu üzere hüzünlendirerek, tıpkı yazıldığı üzere bir solukta okunuyor.
Mamak Günlüğü, Fikret Doğan,150 syf., Notabene Yayınları, 2023
MAMAK’I nihayet TERK EDENLERDEN BİRİ: FİKRET DOĞAN
12 Eylül faşist darbesinin Çabucak akabinde, şimdi on sekiz yaşındayken yakalanan, 12 Eylül periyodunun azap merkezi olan Ankara güvenlik Müdürlüğü’nün KISIM olarak bilinen kısmında gördüğü azaplar sonucunda cinayet işlediğini kabul eden Fikret Doğan, Devrimci Yol anne davasında idam cezası istemiyle yargılanmış. Dokuz Yıl süren yargılama sürecinde Mamak Tutukevi’nin Tüm bloklarında ve bu blokların birden fazla koğuşunda bulunmuş, bu dokuz Yıl boyunca yaşananların ekseriyetle mağduru kimi de faili olmuş. Mamak’ı nihayet terk edenlerden biri olan Fikret Doğan, bir buçuk Yıl kalacağı Ceyhan Cezaevi’nde bir ajandaya küçücük harflerle ‘Mamak Günlüğü’nü yazmış.
Kitabı yayına hazırlayan Cemalettin Canlı’nın belirttiği üzere “bu defter bir günlük değil, geriye dönüşler, hatırlamalar olsa da hatırat da değil.” ‘Mamak Günlüğü’ çocukluktan şimdi çıkmış bir gencin Mamak’ta azapla, zulümle, dayakla fakat birebir vakitte direnerek, öğrenerek, severek; kimi teslim olup Geri çekilerek kimi atağa kalkarak fakat Çabucak her Vakit insan kalmaya çalışıp kendisiyle ve etrafıyla yüzleşerek büyümesinin öyküsü. Ve Fikret Doğan bu öyküyü tıpkı nihayet notunda olduğu üzere, bir kusur varsa Evvel kendinde arayan, etrafında gördüğü yanlışları -hata yapanları yermek yerine- genelliği içinde saptayıp yererken bireyleri amaç haline getirmekten sakınarak anlatmış.
‘HAPİSHANE EDEBİYATI’
Türkiye’de müelliflerin birçok hayatının bir periyodunu cezaevinde geçirdiği ve yapıtlarını orada ürettiği için farklı bir Mahpushane edebiyatı olup olmadığı münakaşa konusu olsa da hapishaneyi anlatan bir yazın olduğunu kabul etmek gerekir. Eski lisanda ‘habsiyye’ denilen bu çeşidin Macunzade Mustafa’nın ‘Sergüzeşt-i Esiri Malta’ isimli metninden Namık Kemal’in Magosa mektuplarına, İttihatçıların Malta anılarından günümüzde Ahmet Altan’ın ‘I Will Never See World Again’ine uzanan Türlü örnekleri vardır. İtalyan yurtseveri Şair Silvio Pellico’nun Mahpushane günlerini anlattığı eser dünya edebiyatında cinsin en saygın, sineması de çekilen Henri Charriere’nin ‘Kelebek’ romanı ise en tanınan örneği olsa gerektir. Fikret Doğan bu yapıtlardan hangisini okumuş bilinmez, lakin dünya Mahpushane edebiyatına Fazla Değerli bir katkı yaptığı aşikar.
Türk ve Kürt solunun üstünden bir silindir üzere geçen 12 Eylül’ün gözaltına aldığı, azaptan geçirdiği yüzbinlerce şahıstan on binlercesi Mamak Tutukevi’nde bulundu, o zulmü yaşadı, kişiliği yok edilmeye çalışıldı. Bunların içinde tecrübeli siyasetçiler, sendikacılar, devrimci hareketlerin Lider takımları ve ileri militanları vardı. Bunların hiçbirinin o günlerle, yaşadıklarıyla ve kendileriyle gereği üzere yüzleşmemesi ve hesaplaşmaması yaşanan mağlubiyetin büyüklüğünün en Aka göstergesi olsa gerek. O denli ki 12 Eylül’ü protesto eden birinci miting yirmi beş Yıl sonra yapılabildi, o Devre asıl olarak unutulmaya çalışıldı. Fikret Doğan sadece dünya Mahpushane edebiyatına Aka bir katkı yapmakla kalmamış o ajandaya “parmakları nasır tutuncaya” kadar durmaksızın yazmakla, tıpkı vakitte insan ve devrimci kalmayı başararak bir Kuşak ismine bir periyotla yüzleşmiş. Zihnine, eline, emeğine sıhhat gençliğini hapishanede yaşayan kardeşim Fikret. Hepimiz ismine.
Bir not: Keşke, defter yayına hazırlanırken “dönem anlatılarında bayan, kız, kız Dost üzere sözcüklerle anlatılan bayan devrimciler ve genel olarak kadınlar” büsbütün bayan sözcüğü ile Anlatım edilmeseydi. O Devre o denli diyorduk, öyleydik, o denli olduğunu da unutmamalıydık. Fikret Doğan o günleri anlatırken ‘düzeltmediği’ için o kadar düzgün bir Amel yapmıştı, onun emeğine hürmet ‘düzeltmemeyi’ gerektirirdi.
Yorum Yok