Öncesizlik, sonrasızlık ve ikisinin ortasında uzanan geniş bir cihan. Cihan, iki belirsizlik ortasında sıkışmıyor, bilakis, çoğalarak büyüyor, yayılıyor. İlhan Sami Çomak’ın ‘Hayattayız Nihayet’ isimli kitabını okurken hissettiğim birinci şey bu oldu. Birinci şey diyorum, zira gitgide yayılan, gitgide enginleşen birçok şey daha Mevcut ki, tahminen de bu yazıyı tam da bu yüzden yazıyorumdur. Şiirin, içimize işleyen sızıyı derinleştirmeyle, ebediyen içimizde olan sızıyı sağaltabilme özelliğini Yan yana koymak, ikisiyle tıpkı anda yüzleşmek için. Kim bilir!
İlhan Sami Çomak, 1994 yılından beri cezaevinde. Neredeyse 30 Yıl olacak. Şiirleri, bir şairin hapsedilmesinin dizelerinin de hapsedildiği manasına gelmeyeceğinin Aleni ispatı. İçeriden dışarıya bakarak yazmıyor Çomak, içeriden dışarıyı yaşayarak yazıyor. Zira hayat, buram buram ve bütün özellikleriyle, bütün katmanlarıyla girmiş şiirine. Nemli tahta, “ey tahtayı oyan nem!/ Geçiyorum senden upuzun bir yağmur kokusuyla”; taş, “Ezberlediğim, bütün müzikleri unuttum: / Taş gelmez, sen gel!” dizelerine dönüşüyor onda. Tahtanın ve taşın hem tabiatını hem hayattaki rollerini, fonksiyonlarını de yansıtıyor bu dizeler. Tahtaya nemi veren yağmurun kokusu, taşın yükü, hareketsizliği ve birinin (sevgilinin belki) gelmesindeki işlevsizliği.
İmgeci gerçekçi bir şiiri Mevcut İlhan Sami Çomak’ın. Hem kuvvetli imgeler kuruyor hem gerçekliğin ekseninden sapmıyor. İçinde bulunduğu yıkıcı gerçekliğin keskin sınırlarla çizilmiş alanı, hasretini duyduğu bir Öbür gerçekliği yansıtırken, onu da kendi çizgilerinden, kendi doğallığından koparmadan ele almasını sağlıyor, diye düşünüyorum. Ki bu özellik, Fazla daha kuvvetli kılıyor şiirini. mesela üstteki dizelerden sonra, şiirin devamında, “Ben söyledim sen tekrarla:/ Taş hatırlamaz sen hatırla!” dizelerini kuruyor Çomak. Evet, taş hatırlamaz. lakin imgesel düzlemde ele alırsak, taşın da insanın yanına gelebileceği ya da hafızası olduğu, hatırlama yetisi bulunduğu üzere, doğayı mistifiye eden, esrarlı bir hale dönüştüren eksen kaymaları olabilir. (Ki benim de bir şiirimde bahsetmişliğim Mevcut taşın hafızasından!) Halbuki, karşınızda otuz yıldır duran bir taş varsa ve şimdi bir şey hatırlamadıysa, biz ona mistik manalar yüklesek ne olur? Yeniden hatırlamaz.
Gerçeğin yükü, düş gücünün gerçeğin ekseninden sapmadan Fazla uzaklara sıçramasına neden oluyor. düş sınırsız; fakat gerçeğe dahil. hasret de o denli. Aşk da. tabiat Fazla Çok yer tutuyor Çomak’ın şiirlerinde, ki tabiat dediğimiz de hayatın ta kendisi!
“Deniz bilgim şu kadarcık/ ancak durmadan yüzmek istiyorum!” diyor bir şiirinde. Tıpkı şiirde, “Aşk bilgim şu kadarcık!/ lakin durmadan seni düşünüyorum!” dizeleriyle de karşılaşıyoruz. Bir insanın denizden ve aşktan Irak tutulmasının münasebeti nedir, diye sormayacağım, hiç kimsenin buna makul bir yanıt verebileceğini sanmıyorum. Mevzuyu dağıtmadan, şiirde kalmak, yalnızca dizelere odaklanmak için bu Kez “bilgi” konusuna değinmek istiyorum. Bilgi denilen aslında tecrübe burada. Denizin de aşkın da tecrübesinden mahrum bıraktırılmış bir Şair Mevcut karşımızda. Yoksa, hiç kimse “Bu kürekler ve kayık sana, gün batımında/ Denize düşen güllere Fer olup dokunsun diye sana/ Susadıkça aşkı besledin koynunda kırlarınla” dizelerini yazan birinin ne deniz ne de aşk hakkındaki bilgisinin şu kadarcık olduğunu argüman edemez.
Hayattayız Nihayet, İlhan Sami Çomak, 96 syf., Manos Kitap, 2022. “Gün uzunluğu geceyi derinleştiriyorum saçlarını/ düşünerek;” dizesini okurken, derinleşen gece mi, yoksa aşk mı sorusu düşüyor insanın aklına. Bu da aşkın bilgisine dahil. Hele de “İçtiğin suyun duruluğunu ağzımda taşıyorum” dizesi… Yalnızca aşkın değil, suyun kadim bilgisini de taşıyor.
İNSANDIR KOKUSUYLA EN GÜZEL
Bu coğrafya, susmaya mecburi bırakılanların, tahminen de ondandır; en Fazla susmayı deneyenlerin (ama tarih gösteriyor ki, susmayı pek de beceremeyenler, yeri gelince sesi gür çıkanların) coğrafyası. Lakin, İlhan Sami Çomak’ın denediği susma aksiyonunun manası Fazla daha geniş: “Yalnızlığın elimi tutan hükmünde/ Tam da unutulduğum yerde/ En Fazla susmayı deniyorum bugünlerde”. Kalabalıkların ortasındaki yalnızlık, hatırlanacakların/ hatırlayacakların ortasındaki unutulma değil bu; Fazla daha fazlası. Çabucak öncesindeki dizelerle Birlikte ele alındığında, şiir öznesinin neden susmayı denediği Fazla daha Aleni biçimde anlaşılıyor. “Fotoğraflardan öğrendim:/ İnsandır kokusuyla en güzel”. İnsan kokusunu fotoğraflardan öğrenen/ öğrenmek zorunda bırakılan kişinin yalnızlığından, unutulmasından, sonunda susmayı denemesinden Laf ediyoruz. Bu susma, Alelade bir susma olamaz elbette.
O yüzden de, küçükten büyüğe, azdan çoğa hakikat genişletiyor dizelerini. Denize ve aşka, yani yeryüzünde Mevcut olan suyun ve yeryüzünde Mevcut olan hissin en büyüğüne karşı temkinli ve alçakgönüllü yaklaşıyor. Bendeki bilgisi şu kadarcık demesi de, sanırım bu yüzden. “bulutların ağırlığıyla” isimli şiirinde, “Ansızın duruyor yağmur/ Islanmayı şöyle ima ediyor sözlükler:/ 1-Havuz. 2-Nehir. 3-Deniz” dizeleriyle karşılaşıyoruz. Direkt denizde ıslanmak yerine, Evvel havuzu, sonra ırmağı gösteriyor “ıslatan” olarak. Akabinde denize ulaşıyor.
İlhan Sami Çomak içeriden dışarıya sesleniyor lakin şiirleri, hayatı ondan bir nebze daha Çok kucaklama talihine sahip olanların birçoklarına oranla, daha Çok Ömür sevinci ve ümit içeriyor. Sanırım bu, direkt İç dünyasına odaklanmak yerine, İç dünyasına sığdırdığı Hariç dünyaya odaklanmasından kaynaklanıyor. Hariç dünya, fotoğraflarda görülen ya da çocukluk anılarında yaşamayı sürdüren Hariç dünya olsa bile!
“Ama göğe bakıp çeng çalan kadınlar/ Irak bir yerde beni duyuyor ne güzel!” diyor bir şiirinde İlhan Sami Çomak. Göğe bakıp çeng çalan bayanlar da, biz de seni duyuyoruz İlhan. Zira şiir, ne kapı dinler ne duvar ne kilit ne de uzaklık.
Yorum Yok