İZMİR – Shira Horesh, Beyaz Sumo performansıyla üç günlük bir inziva için İzmirlileri Galeri A’ya davet ediyor. Toplulukla birlikte bedensel bir sunak kurularak ilahi bir müzik ve sema eşliğinde gerçekleştirilecek olan Beyaz Sumo buluşması, canlı bir ses enstalasyonuna dönüşürken yerde çeşitli ritüeller aksedecek.
Beyaz Sumo, İsrailli disiplinler-arası sanatçı ve şair Shira Horesh tarafından yaratılan bir kişilik. Horesh, birbirinden bambaşka alanlar sayılan sanatçı ve seyirci, sanat ve hayat ortasındaki yabancılığı aşarak bunlar ortasında oyuncul bir aracı fonksiyonu görecek olan Beyaz Sumo karakterini ortaya çıkardı.
Ritüel çalışmalarına odaklanan bir performans sanatkarı olan Horesh, farklı kültürler içerisinde pek çok ayinde bulunarak nefsi aşma çalışmalarını deneyim etti. Hayfa’da sufi sema ayini çalışmaları yapan Hores, Japonya’da bir Zen manastırında keşişlerle beraber Zazen (oturma) ve Kinhin (yürüme) meditasyonları çalıştı. Türkiye’de de Alevi-Bektaşi topluluklarının meşklerine katılan Horesh, hasidik kalp yolu ve kabala ağaçlarının mistisizmi aracılığıyla beşerler ortasında bir temas oluşturmayı amaçlıyor.
Galeri A’da, 27-29 Aralık tarihlerinde gerçekleşecek şovun birinci gününde sunağa armağanlar bırakılacak. Kendilerinden bir kesim getirerek katılacakları buluşmanın son gününde ise iştirakçiler, sunaktaki armağanlarını alacaklar.
Shira Horesh’le Beyaz Sumo’yu, çıktığı seyahatin gayesini, Zen ve Alevi-Bektaşi tecrübelerini konuştuk.
‘BEYAZ SUMO KENDİ BENLİĞİNİ SİLMEYE YÖNELİR’
Beyaz Sumo nasıl bir karakter?
Beyaz Sumo, genel sanatçı karakterine zıt bir kişilik. Zira daima sanatkardan seyirciye bir şeyler katması beklenir. Sumo ise tam aksine izleyiciye bir şey katmak değil izleyiciden bir şey almak üzere konseyi bir karakter. Sumo, bir persona olarak kendini boşaltmaya, eksiltmeye ve kendi benliğini olabildiğince silmeye yöneliyor. Silip boşalttıkça da izleyicide var olanlarla onu tamamlamasını istiyor. Bunu yapmak için de çeşitli ritüellere başvurarak farklı kültürlerden ritüellerin izlerini sürüp kendini, kendinden boşaltmaya çalışıyor.
Beyaz Sumo’dan bir arketip olarak bahsetmeniz gerekirse nasıl tanımlarsınız?
‘BÜYÜK BİR KULENİN ZİRVESİNDE ŞİİR OKUMALARI YAPTIK’
Yaptığınız davetle izleyici ile sanatçı, hayatla sanat ortasındaki yabancılaşmayı Sumo aracılığıyla aşacağınızı söylüyorsunuz. Bunu nasıl başaracaksınız?
Öncelikle izleyicileri yaptığım işin içine dahil etmeye çalışıyorum. Yani yapmak istediğim şey; Benim bir şey sunmam ve izleyicinin de alıcı pozisyonunda bulunması değil. İzleyiciyle karşılıklı ağır ve gerçek bir temas içinde bulunmayı amaçlıyorum. Bulunduğum ortama nazaran bunun farklı farklı örnekleri oluyor. Mesela daha evvel İsrail’de büyük bir kulenin zirvesinde birebir şiir okumaları yaptık. Performansa gelen izleyiciler o kulenin doruğuna çıkıp benimle karşılıklı şiir okudu. Ya da markette kasiyer olarak bulunup Beyaz Sumo personası kostümüyle bir şeyler okudum. Hem direkt hayatın içinde hem de beşerlerle birebir temas kurarak bunu yapmayı önemsiyorum.
Kendini boşaltmanın, kendi nefsinden geçmenin çok büyük bir tez olduğunun farkındayım. Lakin ben kendimi bir Zen ya da sufi ustası olarak ortaya koymuyorum. Hepsi kesim modül bir ortaya gelerek birleşiyor. Onlardan aldıklarımı biraz oyuncul bir biçimde gerçekleştiriyorum. Bunun imkansız bir gaye olduğunu da bilerek biraz Sisifos’luğa soyunuyorum aslında. Bir kayayı üst taşıyorum ve o kayanın geri yuvarlanacağını bildiğim halde tekrar bunu yapıyorum.
‘SUMO’NUN HİZMETİ TOPLUMA BİR AYNA OLMAK’
Yabancılaşma kavramı bir tarafıyla insanların kendinden daha üst pozisyonda bir güce yükledikleri manası da tabir ediyor. Yabancılaşmayı ortadan kaldırdığınızda bu bölünmüşlüğün üstesinden gelebileceğinize inanıyor musunuz?
Sumo’nun fonksiyonu aslında temelde toplumun içinde bir hizmet üzere düşünülebilir. Bir hekim nasıl bir hizmet veriyor ya da daha primitif topluluklarda şaman nasıl bir hizmette bulunuyorsa Sumo da topluluk içinde bir hizmette bulunuyor aslında. Daha üst pozisyondaki bir sanatçı olmaktan fazla toplumun hizmetindeki bir persona kişilik olarak görüyorum Sumo’yu. Sumo’nun hizmeti de topluma bir ayna olmak. Kendisini boşaltma gayreti da buradan kaynaklanıyor. Ne kadar çok boşalabilirse karşısındaki beşerler için o kadar güzel bir ayna olabilir. Bunu sembolik olarak Sumo’nun kıyafet dizaynında da görebilirsiniz. Sumo’nun yapmaya çalıştığı şey; insanların kendi benliklerini daima doldurmalarındansa o benliği Sumo’ya boşaltarak onların da kendi benliğini boşaltmasına hizmet etmek.
‘BİR ELİMDE ZEN, BİR ELİMDE ALEVİ-BEKTAŞİLİK İÇİNDE YÜRÜYORUM’
Çıktığınız bu seyahatte Japonya’da katıldığınız meditasyonlarla, Alevi-Bektaşi toplulukların meşkleri ortasında nasıl bir paralellik kurdunuz?
Bu aslında yalnızca Sumo’nun değil bir yandan da benim içsel bir seyahatim oldu. Çocukluğumdan beri süren bir seyahat benim için. Olağan ki Japonya’daki Zen Manastırı ve İzmir’de Alevi-Bektaşi topluluğuyla birlikte bu seyahati daha ağır bir halde yaşadım.
İkisinin ve benim de Sumo’yla yapmaya çalıştığım; içimizdeki boşluğa varmak. Zira toplum bizi daima bir şeylerle dolduruyor. Biz de kendimizi bir şeylerle dolduruyoruz. Kendi üzerimize daima yeni manalar, yeni söz biçimleri, kalıplar yüklüyoruz. Her ikisinin de varmaya çalıştığı nokta bunları boşaltarak, saf pak bir bakış açısına ulaşmak. Lakin Zen Budizm, çok katı bir manastır hayatıyla bunu güya bir bardağı zıt yüz edip sallayarak, içindekini büsbütün boşaltarak yapıyor. Alevi-Bektaşi topluluğundaysa bu boşaltma, semah, dans ve müzik eşliğinde bardağı dans ettirerek yapılıyor. Fakat bunların hepsi sonuçta tıpkı yere varmaya çalışan, skalanın farklı uçlarında birebir yere giden yolun modülleri. Yani o denli ya da bu türlü olmak zorunda ya da bu yeterli ya da makus diye bir şey yok. Gidilen yol aslında temelde sertlikten yumuşaklığa gerçek gidilen bir yol.
Her ikisinde de boşluğa ulaşmaya çalışırken bir yandan bir mertebeye ulaşmaya çalışıyorsun. Bir Zen ustası oluyorsun örneğin. Lakin Sumo’nun bu türlü bir korkusu yok. Sumo daima kendini eksiltme peşinde ve Sumo, usta değil. Çok önemli bir karakter olmadığı üzere aslında komik bir karakter. Yani bir yere varmayı, kendini bir mertebeye koymayı hedefleyen bir karakter değil. Bütün bunların içinde aslında daima kendini kırarak ve eksilterek giden bir karakter. Bizi buluşturan yer de kırıklarımız ve kırgınlıklarımız. “Yara ışığın içeriye sızdığı yerdir” diyor Mevlana. Bu kelamı burada öğrendim. Japonya’da bir porselen kırıldığında onu incecik bir altın kesimiyle birbirine yapıştırırlar. Kırılıp, yapıştırılan bir tabak sağlam tabaktan daha bedelli olur.
İşte benim de sanatla yapmak istediğim buna oyuncul bir karakter katmak. Katılıktan yumuşaklığa gerçek Sumo olarak bir elimde Zen, bir elimde Alevi-Bektaşilik bu deneyimlerin içinde yürüyorum. Lakin yalnızca bunlarla da hudutlu değil. Yahudi mistisizminden, Kabala’dan gelen bir geçmişim de var. Bir yandan da Taocu fikir üstüne çalışıyorum.
.
Buraya geldiğimde burada neyle karşılaşacağımı, buranın bana ne sunacağını bilmiyordum. Bir biçimde Türkiye’de de çeşitli sufi akımların olduğunu biliyor, onlarla müsabakayı umuyordum. Fakat bilhassa birlikte olduğum, meşklerine katıldığım Alevi-Bektaşi kanısıyla burada tanıştım. Benim için çok değerli bir müsabakaydı. Bu fikrin, bu anlayışın özüne onlarla birlikte seyahat etmek benim için çok özel oldu. Alevi olmanın manasını da burada öğrendim. Alevilerin nasıl toplumun ötekisi olduğunu, aslında çok görünür olmadıklarını, hatta görünmez yerlere itildiğini öğrendim. Artık bu performansın bir kesimi olmalarından çok memnunum. Onların görünürlüğüne de aracı olmak beni ayrıyeten keyifli etti.
Benim için bu meşkin Hanuka Bayramı’nda gerçekleştirilmesinin özel bir manası da var. Bizler de toplum tarafından ötelendiğimiz için evvelden Hanuka Bayramı’nda mumları görünmeyen yerlerde yakardık. Azınlık olarak yaşadığımız yerlerde ya da baskı altındayken de mumlarımızı bilinmeyen yakıyorduk. Artık İsrail’de görünür olma problemimiz kalmadığı için kendi pencerelerimizin önünde yakıyoruz. Burada da mumu penceremin önünde yaktım. Bu aktifliğin Hanuka’da gerçekleşiyor olması ve buradaki azınlığın sorununa de dokunuyor olması benim için özel bir mana taşıyor.
Shira’nın web sitesi
Beyaz Sumo hakkında daha fazla bilgi için
Etkinliğin Facebook sayfası için
Beyaz Sumo Facebook sayfası için
Yorum Yok