Selahattin Demirtaş*
Çöplük
Hiç, bir Belde çöplüğünde Vakit geçirdiniz mi? Yok. Birçoğunuz uzaktan bile görmemişsinizdir. Kapitalizm gerçekte nedir diye merak ediyorsanız bir uğrayın derim. Sınıf gayreti tarihinin anlatıldığı bir akademi Mevcut orada, Alışılmış bakmasını bilene. Alışveriş merkezlerinde sıkıntıyı bu kadar net göremezsiniz. Cafcaflıdır oralar, aklınızı başınızdan alır.
Oysa çöplük o denli mi? Burada her şey ayan beyan, bok üzere ortadadır. kimi çöp tepeciklerinden birinin üzerinde dikilip etrafımdaki atık yığınlarına bakıyorum. Çok şeyi ne Aralık tükettiniz, niçin tükettiniz diye hayretler içinde kalıyorum. Daha değerlisi, bu denli şeyi niçin ürettiniz? Daha kıymetlisi, bu denli şeyi üretip tüketebilmek için kölesi olduğunuz sistemi ne diye yarattınız? Sümerlerden daha mı memnunsunuz? İnkalardan daha mı huzurlu yahut İndus Vadisinin esmer kabilelerinden daha mı güvendesiniz?
Kendinize ne ettiniz bu türlü İlah billah aşkına? Oturaydınız oturduğunuz yerde. Bu nasıl bir israf, nasıl bir hoyratlıktır? Yedi milyar insan yalnızca bir haftalığına abartılı tüketmeyi bıraksanız kapitalizm çöker. İşte bu yüzden hiç durmadan, yirmi dört saat tüketmeniz lazım, Olağan bunun için de yirmi dört saat üretmeniz. Dünyadaki kaynaklar sınırlıymış, tükenmek üzereymiş, üretimin bütün evrelerinde vahim bir emek sömürüsü yaşanıyormuş, tabiat bir daha düzelmeyecek biçimde yok oluyormuş, tüketim çılgınlığına iç olmak için kıçımızı yırtarken bütün insani pahalar bir bir yozlaşıyormuş; sevgi, hürmet, merhamet, dayanışma, paylaşma, aşk, onur, gurur beş paralık oluyormuş kimin umurunda… Umurunuzdaysa tüketmeyin oğlum, tüketmeyin; bırakın yıkılsın kapitalizm.
Belki otuz beş çeşit mısır gevreği seçeneğiniz olmaz lakin Mesut olursunuz. Merak etmeyin, süt mısırını koçanından ısırır ısırır yersiniz, taze taze. Organik, ucuz, herkese yetecek ölçüde. Hem de bilmem nerenizden ter akıncaya kadar, günde on saat çalışmak zorunda kalmadan.
Tamam, bu kadar çöplük propagandası Kafi sanırım. Bakın, çöplük insanın beyin damarlarını açıyor diyeceğim, güleceksiniz. Gülün, bana ne. Umursamıyorum. Bu çöplük olmasaydı Mevcut ya, ben bu denli meseleyle hayatta baş edemezdim. Burası güzelleştirdi beni.
Birkaç gündür sabahları güç uyanıyorum. bütün bedenim kaskatı kesilmiş halde zahmetle kalkıyorum yataktan. En Fazla da belim ağrıyor; sanırım yatağı değiştirmem lazım. Döşek dediğim posası çıkmış iki şilte sonuçta. Bu gece istikbal gereçler ortasından daha Müsait bir şeyler bulurum tahminen. Her şeye alıştım da bedenim şu lanet yatağa bir türlü Ahenk sağlayamadı. Çocukluğumdan beri tam yirmi yedi Yıl olağan yataklarda yatınca…
Başlangıçta koku biraz zorluyordu. Kanıksadım ancak. Hatta seviyorum artık bu kokuyu. Yanık üzere. Hayatın gerçek kokusu. kent çöplüğü üzere kokuyor diyesim Mevcut Ancak burası esasen Belde çöplüğü. Beş aydır burada yaşıyorum. Tamı tamına dört ay on sekiz gün. Duvara astığım iri bir kartonum var, her gün için bir çentik atıyorum üzerine, mahpuslar üzere. çok rüzgâr olduğunda duvardan düşüyor. “Evim” günün birinde tümden uçup giderse şaşırmam. Kendim yaptım. Birkaç tahta direğin üstünü, etrafını naylonla çevirdim, mesken oldu işte. Kapısı yok; naylonu kaldırıp eğilerek girip çıkıyorum. Kapı olmayınca kapıyı çalan da olmuyor haliyle. Bu türlü daha âlâ. İstesem şu çöplükteki materyallerden bile meskenin hükümdarını yaparım buraya. Beş yıllık makine mühendisiyim. Adım Ahmet, bu ortada. Batmanlıyım.
Bir makine mühendisi ne diye kentin çöplüğünde yaşar diyorsunuzdur.
Anlatıyorum. ancak durun, kahvaltımı yapayım evvel. Yiyecek problemi yok burada. Çöpe nelerin atıldığını bir bilseniz market otomobilini alır doğruca buraya gelirsiniz.
Buranın da mafyası Mevcut natürel. O denli rastgele gelip çöpü karıştırmanıza müsaade vermezler. Neyse ki burası Hakkarililerin denetiminde olduğundan bana kıyak geçtiler. Minik sarayıma ses etmiyorlar. Ortada halimi hatırımı sormak için uğradıkları bile oluyor. Gelirken içecek, nevale falan getiriyorlar; hepsi çöplükten alışılmış. Hoş oluyor. Mevzuyu dağıtmayayım, Eleni’yi anlatıyordum. Anlatıyor muydum? Anlatacağım işte.
*
IŞİD’in Kobani’ye saldırısından kaçıp Suruç’a sığınanların kaldığı mülteci kampını dayanışma gayesiyle ziyaret eden Hülya Avşar’ın gözlerinin aynısıydı Eleni’nin gözleri. Dudakları ise Tekrar IŞİD katliamlarından kaçarak Mardin’e sığınan Ezidi Kürtlerin kaldığı kampı ziyarete gelen Angelina Jolie’ninkine benziyordu, fakat silikon yaptırmadan evvelki haline. Uzun, hoş bir yüzü vardı; uzaktan Julia Roberts’ı andırıyordu. Olağan şimdi bir mülteci kampımızı ziyarete gelmediğinden Julia’yı yakından görme bahtım olmadı.
Eleni ile ben bu kampların istekli çalışanlarıydık. O, çocuklara ruhsal dayanak sunuyordu; ben de kampların inşasında mühendis olarak koşturuyordum. Şahit olduğum acıları, vahşeti, yıkımı, travmaları, utancı, çaresizliği uzun uzun anlatabilirim size. Birazcık insanlığınız varsa sarsılırsınız. Ama ben size aşkı anlatmak istiyorum zira bir yerde aşk varsa orada ümit da vardır. Öbür nasıl ayakta kalabilir insan?
Vahşetten kaçıp hududu geçerek akın akın bize gelen on binleri görünce yeryüzünde hiçbir şeyin artık eskisi üzere olmayacağını düşünür; keyifli kahvaltı sofralarında kekikli biberli zeytinlerle, huzurlu bayram sabahlarında baharatlı çöreklerle, Okul önlerinde gizli buluşmacalı toy âşıklarla, nohut tarlalarının isyancı kızıl gerillası gelinciklerle karşılaşmayacağınıza üzülür; önü sulanıp süpürülmüş sabahçı kahvesindeki radyodan kaçak çay kokusuna karışarak yayılan türkülerin sevincini, yolunu şaşırıp her nasılsa Batman’a gelmiş Ünlü şairin Ufak bir kafede tıkış tıkış, sıkış tepiş fakat Tekrar de gözyaşları içinde okuduğu şiirlerin hazzını, hüznünü bir daha asla duyamayacağınızı sanarak yıkılırsınız. Gelenler güya yol boyunca geçtikleri coğrafyanın binlerce yıldır birikmiş bütün ıstıraplarını, acılarını omuzlarına yükleyerek getirmişlerdir. Çabucak o gün, o saatte, elinizden ne geliyorsa işte, onlar için bir şeyler yapmak istersiniz. karşıt takdirde o acı bir daha silinmemek üzere yeryüzünü teslim alacakmışçasına telaşla panikle koşturursunuz. Gelenler yorgundur, açtır ve de endişe vardır gözlerinde. Onlar Kürtçe ağıtlar yakar, siz onları Kürtçe avutursunuz, lakin Yine de uzaya savrulmuş toz zerrecikleri kadar boşlukta, meçhul, sahipsiz, topraksız hissederler kendilerini öz vatanlarında. Hiçbir beddua, hiçbir dua işe yaramaz. Lanet okuyacağınız bir düşmanınız bile yoktur. Cephe gerisidir burası; top sesleri yerine ağlayan çocukların, inleyen bayanların, ağıtların sesi yükselir ki artık Fazla geçtir. Artık yaşama vaktidir; hayata tutunma, umuda sarılma bir lüks değil, mecburiyettir, misyondur orada.
Ben de Batman’dan Mardin’e yardıma koştum çabucak. Belediyeler, sivil cemiyet kuruluşları ve binlerce istekli, çalışmalara başlamıştı bile. Bir kampın inşası için proje sorumlusu grupta vazife aldım. Birinci etapta çadır kent kurulacaktı lakin Yeniden de altyapıya, kanalizasyona, lavabo ve tuvaletlere, çadır iskân planlarına gereksinim vardı. Elbirliğiyle hepsini yaptık. Üç gün içinde çadırlar iç her şey kabaca tamamlandı, sonra hüzün kervanı sessizce gelip kampa yerleşti. Günlerdir birinci sefer, o anda havadaki oksijenin farkına varıp birazcık soluk aldık.
Kampın Noksan kalan işleri için birkaç gün daha çalışmamız gerekiyordu. Ayağımda lastik çizmeler, başımda baretle koşturup duruyordum. O gün, aydınlatma direkleri vinçle yerlerine çakılacaktı. sıhhat ve müracaat merkezi olarak planladığımız Aka çadırın önünden geçerken bir bayan, “Bakar mısın?” diye seslenince döndüm. Çadırın girişindeki el otomobilini işaret ederek, “Bu molozları dökmemize yardım edebilir misin, arkadaşım?” diye sordu. Türkçeyi Avrupalı aksanıyla konuşuyordu ancak görünüşü Avrupalılardan Fazla Kızıltepelilere benzeyen bu yeryüzü meleğine bakarken afallamış olmalıyım ki isteğini tekrarladı. Beni kamptaki amelelerden biri sanmıştı galiba. Olsun. Mütevazı davranıp onu sonradan şaşırtarak etkileme fırsatı yakalamıştım. “Tabii ki. Çabucak döküp getiririm,” dedim, ağzına kadar dolu el otomobilini zahmetle kaldırıp çamurun içinde ittire ittire hafriyat alanına götürdüm. Boş otomobille çadırın önüne Geri geldiğimde melek dışarı çıkıp bana teşekkür etti.
Muhtemelen yurtdışından yardıma gelen gönüllülerden biridir diye düşündüm. İçeride birkaç bayan çadırı düzenlemekle meşguldü. Burası bir sıhhat merkezi olacağından beş yatak, paravanlar, muayene masası falan yerleştirilmişti; bayanlar nihayet düzenlemeleri yapıyorlardı. Meleğin hekim olabileceği geldi aklıma, bu durumda beni personel sanması yeterli olmazdı herhalde.
Yani talihimi bir oldukça azaltırdı. Yanlışsam düzeltin, dünyada kaç hekim bir ameleye âşık olmuştur ki? Herkes kendi dengiyle sevişecek ya! Resmen barbarlık! lakin bu tarihi yanlışı bugün burada düzeltmek bana farz değil herhalde. Ben mühendisim kardeşim, doktora âşık olma yetkisi tanınmış bana, ne yapayım yani! Lakin çiğlik yapmadan mühendis olduğumu nasıl söyleyeceğim? Fazlaca düşünemedim artık, elimi uzatıp, “Ben Ahmet. Öbür bir işiniz varsa Yardımcı olabilirim,” dedim. “Ah, seni biliyorum Ahmet. Birinci günkü tanışma toplantısında görmüştüm,” demesin mi! Pekala ben nasıl görmemişim bu arkadaşı? “Ben de Eleni. Fransa’dan geldim. Psikoloğum,” diye ekleyince bana gün doğdu. “Ben de makine mühendisiyim. Mühendislik bir Amel olursa haber verin, Çabucak gelirim,” dedim. “Ah, evet. Aslında var,” diye karşılık verdi. Çadıra dayalı küreği alıp uzattı, “Şu çamuru, en azından yola kadar olan kısmını temizleyebilirsin,” dedi, çadıra girdi. Küreğin sapı elimde, öylece kalakaldım dışarıda.
Kadınlar bu kadar acımasız olmak zorunda mı?
Ben ki seni acılarla dolu bu mülteci kampında yıldız sanatkarlardan kopyala-yapıştır yoluyla tarifleme yüreği göstermişim, kürek sapı nedir İlah aşkına? Tamam, hepimiz gergin, üzgün, kızgınız, lakin öfkemiz birbirimize değil, bunun farkındayız.
Yoksa Eleni de IŞİD’e olan öfkesini bu halde mi yansıtıyor? Küçükken annem, babamın yanında beni, “Kurê kere” diye kalaylardı. Olağan ki kızgınlığın ve küfrün asıl maksadı babamdı.
Yine de küfür direkt kendisine yönelmediğinden sesini çıkaramaz, küfrü yediğiyle kalırdı babam. O da buna karşılık, annemin yanında, “Kurê kere” diye küfrederdi bana. Aslında sıkıntıları diğerdi, bu türlü vakitlerde konuttan uzaklaşmak en güzeliydi. Yok, hengame çıkacağından değil, Hadise Kesin Döşek odasında nihayet bulurdu. Yoksulun fantezisi bu kadar oluyordu demek ki.
Yola kadar olan çamuru temizleyip başımı çadırdan içeri uzatarak, “Girişi temizledim. Sahiden de mühendislik bir işiniz olursa haber verirsiniz artık,” diyerek Geri dönüyordum ki
Eleni o tatlı Fransız aksanıyla öbür bayanlara, “Sizin burada mühendisler çay getirebiliyor mu kızlar?” diye sormaz mı? Yok artık! Açıkça dalga geçiyor bayan. diğer genç bayanlardan biri
“A, evet. Mühendisler statik, istikrar sıkıntılarını falan düzgün bildiklerinden çayı dökmeden tepsiyi taşıyabilirler,” dedi. Bunun üzerine Eleni bana dönüp, “E, o Vakit bize dört çay getirebilir misin, mühendis arkadaşım?” deyince ağlamamak için güç tuttum kendimi. Kulaklarıma kadar kızardığımı hissettim.
Fakat Çabucak toparlandım ve kendimi sükunete Davet ettim. Burası bir sığınmacı kampıydı ve hepimiz gönüllüydük sonuçta. Kimin ne Amel yaptığı Kıymetli değildi. önemli olan, işlerin yürümesiydi. Kaldı ki statümüz ve toplumsal kimliklerimiz insani pahalar karşısında bir hiçtir, o denli değil mi? Çayları almaya giderken yol boyunca kendimi bunlarla avutmaya çalıştım çalışmasına ya, içim kan ağlıyordu aslında. Kendimi resmen aşağılanmış, alaya alınmış falan hissediyordum. Yok, bu sonuncusu Çok oldu. Yine de bunu kutsal bir insanlık misyonu addederek karton bardaklarda çay getirip çadırın kapısında Eleni’ye verdim, yüzüne bile bakmadan Geri dönüp boynumu bükerek yürüdüm.Daha iki adım atmıştım ki ardımdan, “Ahmet!” diye seslendi. Yine ne Mevcut sanki diye düşünüp döndüğümde elinde tepsiyle gelip dudaklarıma bir öpücük kondurdu, “Mersi,” dedi.
Kadınlar bu kadar tatlı olmak zorunda mı?
Ermeni baba, Türk anneden Fransa’da doğmuş Eleni. Ezidi Kürt mülteci kampına istekli dayanak için gelişi tahminen Angelina Jolie kadar ses getirmemişti lakin Biricik bir öpücüğü benim geçmişimle geleceğimi yara bandıyla birbirine yapıştırmayı başarmıştı. O yara bandı hala orada duruyor. Söksem kanamaya başlar, ikiye bölünür hayatım. Birleşmez bir daha.
Üç ay boyunca kamplarda birlikte çalıştık, yakın Dost olduk. Bir daha öpüşmedik. Gerçi birincisi de öpüşme sayılmazdı. O beni öpmüş, bense şaşkınlıktan kalakalmıştım. Sonra gitti
Eleni. O denli, birden. Vedalaşmadan. Altı ay kadar sonra cenazesinin Fransa’ya götürüldüğünü okudum. Tüm medya onu yazdı. Şengal’de IŞİD’e karşı savaşırken… Kahramanca…
Kadınlar bu kadar yürekli olmak zorunda mı?
Eleni ve onun gibiler üzerine daima Fazla Baş yormuşumdur. İnandığı üzere, odunsuz yaşayabilmek, inançları uğruna ucunda vefat bile olsa her şeyi yapabilmek… O denli iki sözle açıklanabilecek ya da benim üzere önü sonu bir Belde çöplüğünde yaşamaya karar kılmış birinin ahkam kesebileceği bir konu değil bu. Şu Ebedi cihanda hayatlarımızın derin manaları falan yoktur bana nazaran. Doğarız, hayatta kalmaya çalışırız, üreriz, ölürüz. Bu kadar. Bilimsel açıdan burada bir mucize yoktur. Her şey Alelade ve olması gerektiği üzeredir. İşin içine mucizeyi katmayı başaranlar Eleni gibilerdir. Hayatın o mucizevi manası olmasa her gün on sefer intihar etmeye kalkışırız kesinlikle. Zira Alelade hayatlarımızı kötülükleriyle boğmaya, çekilmez kılmaya yeminli bir cinse evrimleşmeyi başaran canlılar da Mevcut yeryüzünde ve onlara da “insan” deniyor. Bu “insanların” bozduğu kozmik dengeyi Eleni üzere beşerler her seferinde daha uygun halde yen iden inşa ediyor. Hem de yeri geldiğinde ölerek sağlıyorlar bu dengeyi ve evet, uygunların yüzü suyu hürmetine dönüyor dünya. Eleni’ye ne kadar âşık olduğumu o öldükten sonra anladım.
Kadınlar bu kadar hoş olmak zorunda mı?
Şehir çöplüklerinde her daim duman ve yanık kokusu vardır. içten içe yanar çöplük. Durmadan. Birinci vakitler dayanılmaz üzereydi, şimdiyse bu kokuyu almadan yaşayamam gibime geliyor. Leş üzere çürümüşlüğün iğrenç kokusunu ağır bir halde taşıyan çöplüğün havasını bastıran, onu çekilir kılan da işte bu yanık kokusudur.
Burada her şey çöp olmakta eşitlenmiş üzere görünür. Lakin durum tam o denli değildir; Güçlü ve Fakir mahallelerden taşınan çöpler ortasındaki ayrım burada da bariz bir Sınıf çelişkisine, hatta Sınıf çatışmasına yol açar. Şöyle uzaktan bakarak bile hangi çöp doruğunun Varlıklı bir mahalleye ilişkin olduğunu anlarsınız zira martılar orada birikmiştir ve en amansız arbede o çöplerin üstünde yaşanır. Karışık pizzadan orta pişmiş bifteğe, Kırmızı şaraptan tekilaya kadar her şeyi bulmak mümkün. Biraz sabırlı olup “reyonları” uygunca dolaşırsanız taze mevsim çileği, yarım Nutella, vibratör, Kars kaşarı, pembe tanga, zeytinli çavdar ekmeği bile bulabiliyorsunuz.
Aslında bir gece vakti, saklanmak için gelmiştim buraya. Polisten saklanıyordum. Gidecek Öbür yerim kalmamıştı. Arkadaşlarım lakin iki hafta saklanmama yardım –ya da tahammül– edebildiler. Her biri yanlarında iki üç gün kaldıktan sonra ya açıktan ya da imalı bir biçimde gitmemi istedi benden. Halbuki tehlikeli bir hatalı değildim şimdi. Yalnızca sorgulamak için arıyorlardı beni. Aşikâr ki bir istihbarat almışlardı. IŞİD ile kimi devlet vazifelilerinin Amel birliğini ispatlayacak dokümanlara ulaşmak üzereydim. Ben o evraklara ulaşmadan polis bana ulaşıp ortaya çıkacak devlet skandalını önlemeye çalışıyordu. Bunu biliyordum zira o kanıtları bana getirecek şahıs de bir polisti. Fransız bir polis, Eleni’nin ağabeyi.
*Eski HDP Eş genel Lideri
Yorum Yok