Füruzan’ın dört hikayeden oluşan ‘Gecenin oburu Yüzü’ kitabı ‘gurbet’ kavramını Çeşitli taraflarıyla irdelerken toplumun dışına itilen bayanları ve çocukları odağa Meydan gerçekçi metinlerden oluşmakta.
1982 yılında yayımlanan ‘Gecenin oburu Yüzü’, Füruzan’ın dördüncü Hikaye kitabıdır. ‘Kanı Unutma’, ‘Çocuk’, ‘Sokaklarından Gemilerin Geçtiği Bir Kent’, ‘Gecenin başkası Yüzü’ başlıklarını taşıyan dört hikayeyi barındırır. Birinci Hikaye olan ‘Kanı Unutma’, bir Ege köyünde geçer, burada yaşanılanları Durkadın Ana’nın ağzından anlatıcıyla diyaloğu esnasında öğreniriz. Toplumcu gerçekçi damarı Güçlü olan hikayede kent[li]/köy[lü], zengin/fakir, sömüren/sömürülen çatışmaları tartıdadır. Bu bağlamda Almanlar köydeki antik harabeleri kendi ülkelerine götürmeye başlamıştır. İş işten geçtikten sonra harabelerin pahasını kavrayan Türk ilgililer de dikkatlerini köye yöneltir. Böylelikle köylünün Çılgın zeytinlikleri kullanımı kısıtlanır, köyün gençleri de Girit’e dalgıçlık yapmaya sarfiyat. İşte bu gençlerden biri de Durkadın Ana’nın oğlu Musa’dır. Fakat çalışma şartları o kadar ağırdır ki öteki pek Fazla dalgıç üzere o da ölür. Hikayede dikkat çeken noktalardan biri, fakirliğin milletler ortası bir kavram olarak etraflıca ele alınmasıdır. Lakin nihayet analizde, Durkadın, inançlı olduğunu birden fazla Kez vurgulasa da yaşanılanları yazgı olarak görmez. Böylece köylülere diretilen sömürüye dayalı sistemi tanımlamış olur:
“Köyüme varıp duran her bir insanı düşünürüm. İngiliz’in, Alman’ın gâvurlarını, taşları pek Fazla sevip sayan bürümcüklü tazeyle sakallı kocasını, öğretmeni, hiç varmadığım ilçeyi dolduran insanları. Bizden bir günlük yolu olan valiliği, gölgesini uygunca bitimine dek gördüğüm kayaların ötesindeki insanları düşünürüm. Daima olup duranın bunlarla bir yolu, ucu, ilişiği vardır, derim. İnsanlaradır öfkem yalnız. Denizler, deniz içi canavarları kan alır diye kızamam. Burda gece demeyip gündüz demeyip kalmamın faydasıdır bana bu bilmeler.” (s.35)
Önemli bir konu; başta Halikarnas Balıkçısı olmak üzere pek Fazla muharrir denizi resen Mevcut olan bir Ira biçiminde ele almış, onu balıkçıları kandırarak analarından ayıran, akıllarını ve canlarını Meydan kadim, mitolojik bir Faktör olarak değerlendirmişlerdir. Halbuki Füruzan, denizi salt Tabiat ögesi olarak ele alarak bahtı yahut kadim varlığı değil insan faktörünü vurgulamıştır.
‘Çocuk’ başlıklı ikinci hikayede ise bir çocuk ve annesinin hayatıdır husus. Anne, geçimini sağlamak için seks personelliği yapmaktadır. Bir yandan da bunun öğrenilmemesine gayret eder. Bu sebeple ana-oğul sık sık yer değiştirir. Geldikleri bu yeni yer de öbürleri üzeredir, çocuk buranın tıpkı evvelden kaldıkları yer üzere olduğunu duyumsar. Ebeveyn ise her şeyi yabancılar, çocuğunu bile. Böylece çocuk sevgisizliğe alışmaya çalışarak git gide içine kapanır. Varlığını silikleştirme isteği Daimi artacaktır. Mesela, soluk alışverişini mükemmelen dengelediği üzere uyuyormuş üzere yapmakta ustadır:
Gecenin oburu Yüzü, Füruzan, 190 syf., Bina Kredi Yayınları, 2014. “Odada üçüncü biri varken uyanık olduğu anlaşılmasın diye soluğunu daha aralıklı almayı öğrenmişti. Tahminen de yaşı ne derece artsa yapısındaki güç gelişme böylesi bir silinme, belirli olmama isteğinden doğuyordu.” (s.60)
Bu bağlamda, çocuk hayata hem madden hem de manen yenik başlamıştır. Müellif, her hikayesinde olduğu üzere bu hikayede de halini gerçekçilikten yana koyar. Toplum, Ebeveyn olan bayanı en güç şartlarda yaşamaya mecburi kılar, bu zorluklarla gayret eden bayan ise direncini kaybetmez. O denli ki metindeki laytmotif, annenin ‘Yaşamak lazım’ cümlesidir. Lakin annenin Ömür hakkına da saldırılacaktır. Kitaptaki öbür hikayeler üzere bu Hikaye de Aleni uçlu olup annenin yaşayıp yaşamadığı okura bırakılmış, böylece okur da hikayelerde aktif kılınmıştır. Bunun yanı sıra, Tüm hikayelerde görülen iki aslî özellik daha vardır: Birincisi tabiatın metin odaklı teşekkülü, ikincisi duyuların faal rolü ile duyular ortası geçişlerdir. Hava, bitkiler, hayvanlar, binalar, konutlar hikayenin birinci bakışta kendilerini aşikâr etmeyen tali kahramanlarıdır. Her bir Faktör olayların akışına paralellik taşır. Bahsedilen hikayeden Örnek vermek gerekirse annesinin sevgisizliği, hatta öfkesiyle ezilen çocuk, Ebeveyn kedinin yavrusunu yemesini görür. Duyulara gelirsek, ‘kuru ses, pürüzlü dil’ üzere duyular ortası geçişlerle birlikte renklerin, seslerin, kokuların, tatların ve dokunmanın hikayedeki ritme nazaran şekillendiğini söyleyebiliriz.
Üçüncü Hikaye ise Yeniden çocukları mevzu eder ancak Biricik bir farkla: Bu seferki çocuklar yapayalnızdır. Geçimlerini sigara satarak sağlayan, daha on yaşına varmadan sabıkalarını kabartan sokak çocuklarıdırlar. Birçoğu ne kim olduğunu ne nereli olduğunu ne de kaç yaşında olduğunu bilir. Onların İstanbul’u algılayışları ve maruz kaldıkları zulümler Yan yana aktarılır.
“Yaktılar beni, yaktılar! Dubaların oraya koştum. Dizlerimi çarptım. Martılardan Öbür kimseler yoktu. Yok vardı. Ben onlardan kaçtım. Büyükler hayvandan beter çocuklar. Siz bilmiyorsunuz… Her yanları cılk irin kokuyor büyüklerin, çürük kokuyor.” (s.87)
Kitabın yarısından fazlasını teşkil ederek ona ismini veren nihayet Hikaye ise bir anne-kızı odağa alır. Varsıl bir aileden gelen genç bayan sevdiği adam uğruna ailesini terk etmiş fakat adam can güvenliğinin hiçe sayıldığı çalışma şartları yüzünden ölmüştür. Bu yüzden, yalnız kalan anne-kız bir odada yaşarlar Lakin Ebeveyn bir gün gideceklerini Ümit eder. Dikkate değer bir konu, birinci üç hikayedeki vurgular bu uzun hikayede Biricik potada eritilmiş üzeredir. Babanın sömürü tertibi yüzünden ölmesi; insanlara inancını kaybeden, çocuğuyla bir geçimli bir geçimsiz olsa da bu sefer yaşamanın lazım olduğunu değil de ‘buradan gideceklerini’ tekrarlayan Ebeveyn figürü ve yetim bir çocuk. öbür hikayelerden farklı olarak ise bu hikayede kent-taşra çatışması bir sonuca bağlanarak kent[li] ve taşra[lı] bir ortaya gelmiştir. Varsıl, kentsoylu aileden gelen bayan taşra kökenli bir adama âşık olmuştur. Öte yandan anne-kızı yılbaşı kutlamasına Davet ederek onlara birinci kere sıcaklık gösteren abla-kardeş de taşra kökenlidir. Hakikaten genç adam şöyle demektedir:
“Böylesi bir güzellikle burda, her günü geçim derdiyle karşılayanların oturduğu bu kesimde neyi savunduğunuzu düşündük. Bu bir haslığı, sevgiyi savunmaktır. O denli olduğunuza inandık, yanlışsız da çıktı. Savunduğunuzun yanında sizinle olmayı istedik. Ufak kızınızla aradığınız çıkış yolunda sizi desteklemek istiyorduk, yalnız olmadığınızı kanıtlamak.” (s.200)
Genç adamın belirttiği üzere yalnızlık da Füruzan’ın hikayelerinde Değerli bir tema olarak yer alır. Fakat Biricik boyutlu bir yalnızlık değildir bu: Füruzan’ın hikayelerine bütünsel bakan Sennur Sezer; hasret, yadırgama, içinde bulunduğu sınıfa ilişkin hissetmeme, tedirginlik ve tekinsizlik üzere kavramlardan hareketle hikayeleri ‘gurbet’ kavramıyla açıklar. Evet, ‘Gecenin oburu Yüzü’ndeki kahramanlar gurbetin Çeşitli taraflarını deneyimleyen ve ‘bu gurbeti’ aşmaya çalışan Ebeveyn ve çocuklardır, desek yanlış olmaz.
Biçimsel özelliklere gelirsek hâkim nazar açısıyla gözlemci nazar açısının İç içe geçtiği hikayelerin ‘aksiyon halinde’ başladığını, diyaloglara tartı verildiğini, Geri dönüşlerle olaylara dönüldüğünü söylemek mümkün. Bu bağlamda, Çağdaş tekniklerle klasik kurguya yaslı fakat Aleni uçlu hikayeler Laf konusu. Doğal bütün metinlerin Füruzan’ın en kıyıdaki jargonlara varana dek geniş vokabüleri ve dupduru Türkçesiyle kaleme alındıklarını eklemeli. Memet Fuat’ın sözüyle özetlemek gerekirse okur olarak ‘edebiyatımızda bir olay’ karşında olduğumuzu söyleyebiliriz.
Yorum Yok