Cinsiyet eşitliği günümüzde hâlâ uğrunda güçlü gayretler verilen, o denli ki dünyanın kimi yerlerinde uğruna hayatların feda edildiği bir ülkü. Siyasette, iktisatta, sporda, potansiyel çalışanlar için Uğraş seçiminde, patronlar için ise çalışan seçiminde, hatta sanatta…
Dili, kanıyı, duyguyu kullanmasından mütevellit “mecburen” her daim bir politik bakışı bulunan sanatta, daha spesifik olarak ele alırsak edebiyatta da durum farklı değil. Bugün hâlâ bayan müellifler daha az okunuyor, hâlâ bayan anne karakterler daha az, hâlâ gerçek ismi yerine erkek ismi kullanarak kitaplar yayımlayan muharrirler var.
Kadınların kurgu yapıtlardaki temsiline dair birinci ölçü aracı olan Bechdel testini geçmek için üç Yalın kıstas var: Yapıtta ismini bildiğimiz en az iki bayan Ira olacak, bu iki bayan Ira birbirleriyle konuşacak ve bu konuşma bir erkekten Öbür bir şey hakkında olacak. Yalnızca bu kıstasları karşılamayı başaran eser oranı bile epey düşük. Tam da bu nedenle benim üzere bu arayıştaki okurlar, bayanları Geri plana atmayan kurgu yapıtlarla karşılaştıklarında Aka bir heyecanla doluyor.
Japonya’dan çıkıp yalnızca bir yapıtla dünyanın dört yanında ses getiren, o yapıtında Bechdel testini geçmekle kalmayıp feminist literatürün Kıymetli bir çağdaş temsilcisi olarak gösterilen, edebi gücüyle de mükafatlar kucaklayıp övgüler toplayan ‘Memeler ve Yumurtalar’, tam da bu heyecanı uyandıran bir eser.
Türkiye’deki okuruyla Doğan Kitap etiketi ve Ali Volkan Erdemir çevirisiyle buluşan ‘Memeler ve Yumurtalar’, müellif Mieko Kawakami’nin birinci edebi yapıtı değil. Ülkesi Japonya’da birinci Defa 2006 yılında şiirleri yayımlanan müellifin birinci kısa romanı ‘My Ego, My Teeth, and the World’, 2007 yılında yayımlandı. Yapıtlarında hangi mevzuyu ele alırsa alsın satır ortalarında etikle, ahlakla, kültürle ve birçok “hassas” bahisle ilgili Çağdaş cemiyet ikilemlerini tartışan müellif, 2008 yılında ‘Chichi to Ran’ı kaleme aldı. Yapıtları yirmiden Çok lisana çevrilen, otuzu aşkın ülkede yayımlanan müellif mesleği boyunca Akutagawa, Tanizaki ve Murasaki Shikibu başta olmak üzere birçok mükafatla onurlandırıldı.
TOPLUMSAL CİNSİYET NORMLARINA Saha OKUYOR
İlk yayımlandığında Japonya’da Aka ses ve tartışmaları beraberinde getiren ‘Memeler ve Yumurtalar’, bayan vücudunu, toplumsal cinsiyetin bayanların hem vücutlarına hem Ömür biçimlerine nasıl baskı kurduğunu, anneliği ve özgürlüğü odağına alıyor.
Çağdaş Japon edebiyatı ya da gerçeküstü yazın dendiğinde bugün aklımıza birinci gelen müellif olan Haruki Murakami’nin Aka övgüsünü toplayan eser, kıssasını iki kısımda anlatıyor. Birinci kısım, müellif Kawakami’nin 2008 yılında yayımlanan birinci romanı ‘Chichi to Ran’ın revize edilmiş haliyken, daha uzun olan ikinci kısım, birinci metinden neredeyse on Yıl sonra kaleme alınmış olma özelliği taşıyor.
Caption Romanın anne karakteri ve anlatıcı şahsı, Osakalı bekâr ve aseksüel bir bayan olan Natsuko. Müellif olma ülküsüyle yıllar Evvel Tokyo’ya taşınan, burada yarı vakitli işlerde çalışıp kalan vaktini yazmaya ve okumaya ayırdığı Ufak dairesinde yaşayan Natsuko’yu, ablası Makiko ve onun 12 yaşındaki kızı Midoriko ziyaret ediyor. Bu ziyaretin sebebi, bir barda konsomatris olarak çalışan Makiko’nun göğüs büyütme ameliyatı olmaya karar vermiş olması. Makiko’nun göğüs takıntısını okurken bir yandan da toplumlarda bayan vücudunun nasıl idealize edildiği, bunların bayanların zihinlerine ve algılarına nasıl işlediği görünür kılınırken, annesinin hayatı ve takıntılarını izleyerek büyüyen Midoriko’nun da kendi bedenindeki değişimleri anlamaya çalışırken yaşadığı sancılar okurla paylaşılıyor. Birinci adet kanamasını yaşamanın korkusu, göğüslerinin büyümeye başlamasını istememe, bedeninin değişmesinden duyduğu tedirginlik ve bayanların erkeklerden daha “aşağıda” pozisyonlandırılmış olmalarına dair birinci keşifler Ufak kızı ergenliğinin birinci anlarından itibaren sarsmaya başlarken, Özellikle bayan okurlar için tanıdık hisler sayfalar boyunca taşıp duruyor.
ANNE OLMAK MI, OLMAMAK MI?
İkinci kısımdaysa bu ziyaretin üzerinden sekiz Yıl geçmiştir ve Natsuko, kitabı art arda yeni baskılar yapan, dikkatlerin üzerinde olduğu bir müellif olmayı başarmıştır. Bir yandan yeni romanı üzerinde çalışırken bir yandan da Ebeveyn olmakla ilgili sancılar yaşamaktadır. Aseksüel bir bayan olan Natsuko, sonunda Ebeveyn olmak üzerine düşünmekten kaçınmayı bıraktığında, donörle Hamile kalmak üzerine bilgilerin peşine düşer. İçinde yaşadığı cemiyet ve bu toplumun uymakla yükümlü olduğu hukuk kuralları, evli ve kısır değilse donörle bekâr Ebeveyn olmasını yasaklar. Lakin yasa dışı olarak, Yurt dışında bu hayalini gerçekleştirme fırsatı vardır ve birçok bayan bu yolla bugün Japonya’da bekâr Ebeveyn olarak yaşamaktadır. Natsuko bir dönüm noktasında, Aka çelişkilerle, Tekrar bayan olmanın sancılarıyla çaba edecek ve bir karar verecektir.
YOKSULLUĞUN BAYANLAR ÜZERİNDEKİ BOĞUCU BASKILARI
Kawakami’nin romanının muvaffakiyetinin birçok somut nedeni sıralanabilir. Bunlardan birincisi, muharririn bayan vücuduna dair acımasız ve Öbür yollara sapmayan direkt bir dürüstlükle yazıyor olması. İnsanların bedellerinin güzellikleriyle ölçüldüğü bir toplumda, yoksulluğun bayanlar üzerindeki boğucu baskıları nasıl artırdığını dikkatle ortaya koyuyor; anneliğin hoş yanlarının yanı Dizi birebir vakitte bir bayan için nasıl baskı aracı olabileceğini gösteriyor; birçok kadınsal endişeyi görünür kılıyor.
‘Memeler ve Yumurtalar’ın bir öbür başarısıysa lisan kullanımındaki dolaysızlık ve sadelik olarak dikkat çekiyor. Özgün metinde Osaka lehçesiyle yazan muharrir, lehçe kullanımındaki muvaffakiyetle ülkesinde bol takdir görmüştü. Bizim okuduğumuz Çeviri metinde bu lehçeye dair yorum yapmak Mümkün değil lakin daha Evvel birçok Sefer farklı müelliflerin farklı öykülerde türlü biçimlerde anlattığı hususları işlerken, kendinden evvelkilerin yaptığı üzere duygusal ya da romantize eden bir üslup ve lisan kullanımından kaçınıyor Kawakami. Bu da romanını Fazla daha güçlü, Fazla daha çarpıcı ve gerçekçi bir forma sokuyor.
Erkeklerin ve eril toplumların bayan düşmanlığını açıkça ortaya koyduğu bu romanda muharrir bir yandan da dünyaya yeni bir hayat getirmeye karar verilirken hesaba katılması gereken Çeşitli ahlaki, politik ve bürokratik faktörleri incelikle ele alıp, okuruna Çeşitli ikilemlerde boğuşup kendi doğrusunu kendi seçimiyle yaratabileceği bir anlatı sunuyor.
Yaşadığı periyoda direkt bakan, toplumsal cinsiyet ve Sınıf vurgusu yapan kıssası ve ustalıklı anlatımıyla ‘Memeler ve Yumurtalar’, âlâ yazın peşindeki okurların ıskalamaması gereken bir roman olarak raflarda.
Yorum Yok