Abdullah Ezik
Asuman Kafaoğlu-Büke’nin yeni kitabı ‘Tablodaki Bayan: Sanat Tarihinin Kitap Tutkunu Kadınları’, Epsilon Yayınevi tarafından yayımlandı. Kafaoğlu-Büke kitapta, “kadının okuma serüveninin izini” geçmişten bugüne ele aldığı tablolar üzerinden sürüyor.
Geçmişte toplumsal yaşama katılmaları engellenen bayanların fakat kitaplar sayesinde dünyayı keşfedebildiğini Anlatım eden Asuman Kafaoğlu-Büke, ele aldığı tablolarda kitap okurken resmedilen bayanların kıssalarını lisana getiriyor.
Asuman Kafaoğlu-Büke ile bayanların sanattaki yerini, bir denemeci olarak bir imge üzerinden devinim etmenin yazınına sunduğu katkıyı ve ‘Tablodaki Bayan: Sanat Tarihinin Kitap Tutkunu Kadınları’nı konuştuk.
‘Tablodaki Bayan: Sanat Tarihinin Kitap Tutkunu Kadınları’, her şeyden Evvel erkek hükümran dünyada bayanlara biçilen rolü göstermesi, onların resmeden değil de resmedilen tarafta, hasebiyle etken değil Pasif bir yerde konumlandırılışını göstermesi bakımından Değerli bir çalışma. Bu noktada öncelikle şunu sormak istiyorum: Bu çalışma, kitapta yer Meydan ressamlar ve tabloları bağlamında okura nasıl bir perspektif sunar? neden resmeden değil de resmedilen bayanlar?
Aslında kitapta bayan ressamlara da yer verdim fakat biliyorsunuz bayanların akademilere kabul edilmeleri, erkek yaşıtları üzere sanat eğitimi görmelerine müsaade verilmiyordu. Lakin yirminci Yüzyıl başlarında laik eğitimden yararlanmaya başladı kız çocukları. Erkek meslektaşları anatomi çalışırken onların nü fotoğraf yapması tabuydu. Onların mevzuları erkek ressamlardan biraz farklı doğal olarak; daha Fazla mesken içinde aile fertlerinin fotoğraflarını yapmakla kısıtlanmışlar. Yani, bayan hem resmedilen hem de resmeden bu kitapta.
Her şeyden evvel, “kadın, sanat ve kitap” üçgeni bir muharrir olarak size nasıl bir yol gösterdi?
Kitabın tarihî gelişiminin müsaadeden gittim. Kitaplar yüzyıllar içinde nasıl gelişmiş, araştırmam bu türlü başladı Ancak daha sonra bayanın kitapla kurduğu bağ ilgimi çekti ve bunun sanat tarihi boyunca nasıl resmedildiğini göstererek bayanın da toplumsal pozisyonundaki değişimleri gösterebileceğimi ayrım ettim.
‘KADININ OKUMA SÜRECİ ÇAĞLAR İÇİNDE çok DEĞİŞİME UĞRUYOR’
Kitapta birçok farklı çağdan, birçok farklı ressam/sanatçı elinden çıkmış birçok farklı sanat yapıtı Laf konusu. Pekala farklı çağlardan ressamlar, bayanları resmederken nelere dikkat etmiş? Bu mevzu, bir izleyici/denemeci/düşünür olarak sizi nasıl etkiledi, neler düşündürdü?
Çağlar içinde bayanın okuma süreci Fazla değişime uğruyor. Ortaçağ ve Rönesans fotoğraflarında azizelerin ve Meryem Ana’nın elinde yalnızca dua kitabı ya da kutsal metinleri görüyoruz. Öbür deyişle, bu çağda okumadan anlaşılan, ibadetin göstergesi olması. Rabbin kelamının kuluna ulaştığını göstermek üzere azizelerin ellerinde kitap var. Matbaa geliştikten sonra, okuma Yazı toplumun alt bölümlerine de ulaştığında, okuma hareketinin değiştiğini görüyoruz. mesela Van Gogh, bir köylü kızını Aka bir hevesle ve merakla roman okurken resmediyor. Artık hem bilgilenmek için hem de eğlenmek için kitap bayanın hayatına giriyor, kutsal metin dışında okumalar öne çıkıyor.
Tablodaki Bayan – Sanat Tarihinin Kitap Tutkunu Bayanları, Asuman Kafaoğlu-Büke, 188 syf., Epsilon Yayınevi, 2021. Bunlarla Birlikte okuyan kişiyi izlemek, onun zihninden neler geçtiğini Hayal etmek her Vakit izleyen şahıs için Değişik olmuş. Ressamlar üzere aslında biz de kitap okumaya derin dalmış birine rahat bakarız, izlemeye açıktır. Ve izlerken de nasıl bir metin okuduğunu çıkartmaya çalışırız. Okuduğu bir ders kitabı mı, erotik bir kıssa mi, sevgiliden gelen bir name mu? Bunların hepsi farklı bedensel duruşlarla, farklı mimiklerle okunacağı için izleyen bireye görünenin ötesinde bilgi verir. Sanırım bu nedenle bu derece Fazla kitap okuyan bayan resmi yapılmış.
Uzun yıllardır denemelerini, farklı bahislerdeki yazılarını Çeşitli mecralarda okuduğumuz, takip ettiğimiz bir isimsiniz. Pekala bu Cin spesifik okumalar yapmak/geliştirmek, bir muharrir olarak sizi nasıl besliyor? Sizin düşünme pratiklerinize nasıl tesir ediyor?
Sanatlar ortası kontaklar daima ilgimi çekmiştir. İdeolojiyle, plastik sanatların, müziğin ve edebiyatın kesiştiği yerlerde gezinmek Fazla ufuk açıcı; tıpkı vakitte odaklandığımız yapıtı de daha Varlıklı açılarla görmemize yarıyor. İdeoloji eğitimi gördüğüm için benim Özellikle estetik kuramlar irtibatıyla yapıtları kıymetlendirmek hoşuma gidiyor. Dediğiniz üzere, beni müellif olarak da Fazla geliştirdiğini söyleyebilirim bu nazar açısının.
‘ARAŞTIRMA SÜRECİNİN BANA EN BÜYÜK KATKISI BAYANIN TOPLUMSAL DEĞİŞİMİNİ GÖRMEK OLDU’
‘Tablodaki Kadın’ın arka planında Özel bir araştırma sürecinin Laf konusu olduğu verdiğiniz referanslardan, bilgi ve dipnotlardan takip edilebilir. Bu bağlamda, kitabın imla sürecinde ve öncesinde nasıl bir araştırma/çalışma süreci yürüttünüz? Öğrendiğiniz (yeni) bilgiler, kitaba ve size nasıl bir katkı sundu?
Kitabı yazarken binlerce fotoğraf indirdim ve fotoğrafları günlerce kimi de haftalarca inceledim. İnternet sayesinde bu fotoğrafları yalnızca müzelerde görmekten öte, dilediğimce büyütüp ayrıntılara bakmak ayrıyeten Aka bir Beğeni verdi. Sanırım en Aka katkısı bayanın toplumsal olarak gelişimini ve değişimini görmekti. Bana bu mevzuda katkı sağladı ve sonucunda feminist bir açıyla bakmamı sağladı fotoğraflara.
Seçtiğiniz tablolar, tablolardaki bayan figürler ve onların yüzlerine, jest ve mimiklerine yansıyan duygular/duygulanımlar kimi çabucak, kimi bir müddet sonra izleyiciyi de tesiri altına alıyor. Bu noktada onlarla temasa geçmek ve üzerlerine düşünmek bireye farklı bir tecrübe de sunuyor ki siz de bir noktada bu duruma vurgu yapıyorsunuz. Pekala siz bu tablolara estetik bağlamda mı yoksa size vadettiği duygulanım noktasında mı yaklaştınız?
Her fotoğraf farklı bir his bırakıyor geride. Kimi fotoğrafları seçerken yalnızca neden o resmi sevdiğim, beni neyin etkilediği peşinden gittim kimi de ressamın hayat hikayesinin peşinden giderek gizli simgelere İlgi duydum. Sonuçta her fotoğrafın altında yatan sanatın hikayesi, bayanın hikayesi, sanatkarın öyküsü… derken imgelerin çoğaldığını ayrım ediyor insan.
‘Tablodaki Kadın’ı Değişik kılan bir öteki nokta, ele aldığınız yapıtlara üretildikleri çeşit ve coğrafyaya Enlem bir halde yaklaşmanız. Bu tavırla okura sunduğunuz perspektifin genişlediği de söylenebilir. Pekala ele aldığınız tabloları tek kılan, çağı ve coğrafyasıyla özdeşleştiren Temel dürtü nedir? Bu yaklaşım sizi ve kitabı nasıl yönlendirdi, nasıl bir katkı sundu?
Her fotoğrafından Laf ederken yapıldığı çağda dünyada neler oluyordu, sanatkarın hayatında ne üzere değişimler vardı ayrıyeten araştırmam gerekti. mesela Hollanda’da tüccarların Nakit kazanmasıyla sanatın Biricik hamisi kilise ve saray olmaktan çıkıyor, orta sınıftan beşerler konutlarına sanat yapıtları almaya, duvarlarına fotoğraf asmaya başlıyorlar. Bunun nedeni orta sınıfın ekonomik Sıkıntı kazanması. Bu ekonomik durum tablolara yansıyor. Halktan beşerler kendi portrelerini yaptırabiliyorlar ve bir de mesken içinde Alelade işler yaparken resmedilmeye başlanıyor. Daha Evvel yalnızca soyluların ve sevgililerin fotoğrafları yapılırken, fotoğrafta Aka bir dönüm noktasına neden oluyor.
‘OKUYAN FİGÜR HER Vakit AŞİKÂR BİR GİZEM TAŞIYOR’
Son bir soru olarak, tablolarda ele aldığınız bayan figürleri ortasında ne Cin farklılıklar gözlemlediniz? Tarihî süreç boyunca bayan ve okuyan bayan imgesi nasıl dönüşmüş, vakitle yerini Öbür bir imgeye bırakmış mıdır?
Kadının kendi başına seyahat etmesi, Nakit kazanması, mülk sahibi olması, savaşması, dilediğince gezmesi, istediği işte çalışması Muhtemel olmadığı için kitapların ve hikayelerin yaşamsal bir kıymeti Mevcut bayanlar için. bütün hayat bilgisini kitaplardan ve dinlediği hikayelerden alıyor. Bayanlar kültür transferinde da Fazla Değerli rol oynuyorlar. Nineler torunlarına evvelki jenerasyonlardan duydukları öyküleri anlatarak masalların, destanların, kurmacanın ve bilgilerin transferini sağlıyor. Bu nedenle tarihî süreçte Temel bir rolü var. Sözel transferden yazılı metinlere geçtiğimizde de kitaplardan alıyor hayat bilgisini ve tecrübesini. Okuyan bayan imgesi sanatlarda bu taraflarıyla yansıtılmış. Bir de okuyan figür belirli bir gizem taşıyor her vakit. Sanatçı bu gizemi, kendi halinde olmayı, dalgınlığı ve içe dönüşü yansıtırken yeni bir Ebat katıyor figüre.
Yorum Yok