Mike McRae*
Romantik bir Güldürü izlerken birebir anda ağlayan ve gülen Biricik tıp, insan olabilir; bununla birlikte, pek Fazla diğer hayvanın da akrabalarıyla hislerini paylaşma kapasitesine sahip olduğunu düşünmek için geçerli bir nedenimiz var.
Portekiz’de bulunan Instituto Gulbenkian de Ciência’da misyonlu araştırmacıların yaptığı yeni bir araştırma, insanlardaki empati yeteneğinin Çehre milyonlarca Yıl Evvel suda yaşayan atalarımızda ortaya çıkmış olabileceğine işaret ederek, zebra balıkları ortasında kaygı hissinin yayılmasının altında yatan kimyasal düzeneklere dair ispatlara ulaştı.
TANIK OLMAK DA MUTSUZ EDİYOR
Bir toplumsal kümenin öteki mensuplarının kaygı dolu bir reaksiyon verdiğine Şahit olmak, bir tehlikeyi öngörmek bağlamında kullanışlıdır. Etrafı izleyen pek Fazla göz varken, Öbür birinin panik yaşadığını Biricik bakışta ayrım edebiliyorsanız, Kötü bir olaydan sağ kurtulma ihtimaliniz daha yüksek demektir.
Balıklar bu halde yaşar. Zebra balığı (Danio rerio) üzerinde yapılan daha eski araştırmalar, cinsin bireylerinde dengesizlik ve donma davranışı diye anılan alarma geçme karşılıklarının başkalarına ‘bulaştırılması’ ve etraftaki gözlemcilerde kortizol seviyelerinin yükselmesi konusunda bir Fikir verdi.
Belki de beklenmedik biçimde, Şahit olanların hissettiği dehşet seviyesi, arkadaşlarının badirede mı yoksa büsbütün ilgisiz mi göründüğüyle ilişkiliydi. Balıklar ortasındaki tanışıklık ne kadar büyükse, bir probleme Şahit olan bireyin gerilim yansısı de o kadar büyüktür.
Bize benzeyen hayvanlarda, duygusal sinyalleşmenin odağında ‘peptit oksitosin’ yer alır. Çoklukla ‘aşk hormonu’ diye bilinse de toplumsal bağlılığı teşvik etmesi nedeniyle, hayvan biyolojisi üzerindeki hakimiyeti, sarılma isteğinden Fazla daha karmaşıktır.
Araştıramcılar, bu hormonun zebra balıkları ortasında endişenin yayılması sürecinde oynayabileceği rolü daha yanlışsız anlamak maksadıyla, kimyasalın ve iki reseptörünün versiyonlarını barındıran değiştirilmiş (mutant )benzerlerini kullandılar.
AŞİNALIK YANSIYI ARTIRIYOR
Tıpkı öbürleri üzere zebra balığı da yaralandığı Vakit derisinden kimyasal bir işaret salar, bu işaret etraftaki bireylerde bir reaksiyona neden olduğundan, grup, buradaki balıklara aşina olmayan balıkları, etrafta Öbür balıkların yüzdüğünü görebildikleri farklı tanklara yerleştirdi. Bu, denetimleri değiştirmelerine, istedikleri Vakit suya kimyasal işaretler eklemelerine ya da olduğu haliyle tutmalarına İmkan tanıdı.
Sıkıntılı bir sürüyü uzaktan izledikleri esnada, fonksiyonel oksitosin hormonlarına ve reseptörlere sahip olan balıkların hepsi de beklendiği üzere donup kaldı. diğer yandan, zebra balığının genetik değişime uğratılan versiyonları gümüş renkli Ufak psikopatlar üzere yüzerken, kaygıdan altüst olan komşularına hiç aldırış etmiyordu.
Suya oksitosin eklemek ya da direkt seçilen mutantlara oksitosin enjekte etmek mizaçlarını değiştirdi ve toplumsal hormonun, balıkların başkalarındaki kaygıyı sezmelerinden Mesul olduğunu daha da Aleni bir formda ortaya koydu.
Balıklar üzerinde nöron aktivite göstergeleri kullanılarak gerçekleştirilen takip çalışmaları, beyinlerinin derinliklerinde verilen yansıları gözlemleyerek, yansılarından Mesul olan alanlar ile kemirgenlerdeki reaksiyonlardan ve duygusal bulaşmalardan Mesul alanlar ortasında benzerlikler saptadı.
Bu bulgular Temel alındığında, bir diğerinin verdiği endişe reaksiyonlarını gördükten sonra yaşanan gerilimin biyolojisinin, ortak bir atadan evrimleşen omurgalıların hepsinde de benzeri olduğu sonucuna ulaşmak mümkün.
En Kolay haliyle söylersek, oksitosin salımı, balıkların davranışlarında bir ayna tesirini de tetikleyebilir. Mesela, yüzücü bir arkadaşın zahmet yaşadığını görmek, başkalarında de tıpkı duygusal yansıyı tetikleyebilir.
SORUN YAŞAYAN BİREYLER DAHA çok İLGİ ÇEKİYOR
Araştırmacılar, sıkıntının bundan ibaret olup olmadığını anlamak gayesiyle, bu balıkları kısa bir müddet sonra Öbür balıklarla bir ortaya getirmeden evvel, kahır yaşayan ya da reaksiyonsuz kalan öbür balıkların görüntü kayıtlarını gösterdiler.
İlgi cazip biçimde, görüntüleri izleyen balıklar daha Evvel zahmet yaşadığına Şahit oldukları bireylere, reaksiyonsuz kalan balıklardan daha Çok yaklaşmayı tercih etti ve bu durum keşfedilecek daha Çok şey olduğunu gösterdi.
Deneyi ne kadar derinlemesine anlayabileceğimizi söylemek güç. Bizim açımızdan, balıkların bizimkine emsal davranışlar sergilediğini gözlemlemek kolay olabilir; sonuçta, empati sistemlerimizi bir hiper-sürücü haline getiren ve milyonlarca Yıl süren bir evrim geçirdik.
Kendi toplumsal davranışlarımızdan Mesul olan biyokimyasal sistemlerin, balıklarda saptanan kaygıyı bulaştırma düzeneklerine çok benzeri temeller üzerinde oluştuğunu düşünmek cazip görünebilir.
Araştırmanın müellifleri, “Bununla birlikte, zebra balıklarında ve memelilerde gözlemlenen kaygının toplumsal bulaşma sürecinin hangi seviyede emsal olduğu ya da benzeşik bir evrim hadisesinin temsilcisi olduğu, yanıtlanmamış bir soru olmaya devam ediyor” itirafında bulundu.
Belki de zebra balıklarına yönelik bir romantik güldürünün yayına başlaması için geç kalmışızdır.
Araştırma, Science isimli bilimsel mecmuada yayınlandı.
*Science Alert sitesinde yarı vakitli gazeteci
Yazının özgünü Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Yorum Yok