Abdullah Ezik
Samet Altıntaş’ın birinci şiir kitabı ‘Ölmek Sabrı’, Lakin Yayınları tarafından yayımlandı. Üç kısımdan meydana gelen kitabında ele aldığı mevzulara farklı bir perspektif ile yaklaşan şair, kurguladığı şiir cihanında mevti yalnızlıkla, yalnızlığı dünya ile, dünyayı kendisi ile özdeşleştirerek okuyucuya direkt sesleniyor.
Samet Altıntaş ile birinci şiir kitabı ‘Ölmek Sabrı’ ve şiir anlayışı üzerine konuştuk.
Geçtiğimiz Yıl Lakin Yayınları tarafından yayımlanan ‘Ölmek Sabrı’ birinci şiir kitabınız. Bugüne kadar yayımladığınız akademik metinlerden farklı olarak, bu Defa kurgusal bir metin ile okur karşısındasınız. Öncelikle şiir Yazı serüveniniz nasıl başladı? Hece, Türk Edebiyatı, Akatalpa, Eliz üzere mecmualarda yayımlanan erken Devre şiirleriniz ve şiir anlayışınız üzerine ne söylersiniz?
Şiir Yazı serüvenime gelmeden önce, “akademik metinler” bahsiyle ilgili bir şey söyleyeyim: ‘Bursa’nın Daveti-Bir Osmanlı Başşehri Güncesi’, ‘Boğaz’ın Dört Muhafızı’, ‘Ben Pir Bedreddin’ üzere çalışmalarım, bir biçimde tarihi gerecin ağır olduğu işler. Lakin ben burada Michel Foucault üzere konuşmak istiyorum: “Yaptıklarımın akademik statüsüyle ilgilenmiyorum zira sıkıntım kendimi dönüştürmek.” Hâliyle kaleme almaya uğraş ettiğim her bir yapıtın birinci muhatabı benim. Bu ortada kelamı yarıda bırakmaktansa, vaktinde uygun tasarlama, okuyucuyla anlaşacağımız noktaları seçmek, yazmak aksiyonunun seyri sülukunda şekilleniyor. Ben aslında her yazımda şiir söylüyorum, yani noktainazar şairlerin dedikleri oluyor nihayet kertede.
Samet Altıntaş Buradan sorunuza gelirsek, şiirle Önemli manada rabıta kurma, ona mesai ayırma ve sonrasında beni esir alması Bursa’daki İdadi zamanlarıma dayanır. Üniversite okumak için İstanbul’a geldiğimde de Özellikle İkinci Yeni’yi ve İsmet Özel’i keşfim sonrası yeni bir rota oluşturdum. Ve yazdıklarımı sizin de isimlerinizi zikrettiğiniz mecmualara yolladım, kimileri yayımlandı, Bazen defterimde kaldı. ‘Ölmek Sabrı’, gençliğimin bir mektubu aslında. örneğin birtakım şiirlerimi beğenmiyorum, şimdiki aklım olsa yazmayacağım mısralar var. fakat insan biraz da çelişkileriyle insan. Zira herkes dünya ağrısı çekerken şahsî evrimini tamamlamakla mükellef.
‘DÜNYAYA VE YAŞAMAYA KARŞI ÜRKEKLİK, KİTABIMIN BÜTÜNÜDÜR’
Şiiri genel olarak hayli mayınlı bir arazi olarak tanımlayabiliriz. Üzerinde yürümesi, kalem oynatması, tasarlaması hayli Güç bir saha. Bir Tüm olarak ‘Ölmek Sabrı’ nasıl ortaya çıktı?
Evet, dediğiniz üzere şiir, mayınlı bir arazi. Tahminen kolumu, bacağımı kaybetmedim lakin ruhumun birçok modülü havaya uçtu şiir yazarken. Kitabımdaki şiirler, üniversite yıllarımın bakiyesi. O vakitler, bir taraftan ‘büyük insanlık ideali hakkında’ gevezelik yaparken, meskene döndüğümde beni daima iki şeyin karşıladığını ayrım ettim: Vefat ve yalnızlık. Size bir itirafta bulunayım, uykuyu Fazla severim. Zira mevte yatmaktır aslında, kapısını araladığın Hayal saatlerini görmek. Hasebiyle şiirlerimde -bilinçdışı olduğunu zannediyorum- bir tedirginlik hâli var. Dünyaya ve yaşamaya karşı bir ürkeklik, sonunda nasılsa göçeceğiz bu ocaktan hissi, kitabımın bütünüdür diyebilirim. Benim için şiir, geçmişte açılan çatlaktan yarama sızan bir ecza.
Genç bir Şair olarak mecmualarda şiir yayımlamakla bir şiir kitabı kaleme almak/yayımlamak ortasında ne Cin bir Fark hissettiniz? Bu durum, o ân yazmakta olduğunuz şiirlere nasıl yansıdı?
Böylesi bir Fark hissetmedim açıkçası zira kitabımdaki şiirlerin birden fazla, vakti vaktinde mecmualarda yayımlanmış olanlar. Bu perspektiften gidersem, alet-edevat çantam olsa da bir mühendislik yapmıyorum. Şiirler, hayatın olağan akışında rastgele bir tez ve ispat yükü olmadan ortaya çıkıyor. ‘Çürüme’nin Kitabı’nda Cioran, “O Vakit şiire dönmemek elde mi? Onun da tıpkı hayat üzere hiçbir şey kanıtlamama mazereti var” diyor. Motamot o denli…
Kitabın başlığından da içerisindeki metinlerden de anlaşılacağı üzere “ölüm” ve “ölümün getirdikleri” şiirinizin en Temel sıkıntılarından biri. Pekala bir kavram olarak “ölüm”, sizde nasıl bir manaya sahip? Vefatı sizin şiirinizde bu kadar kuvvetli kılan nedir?
Yanılmıyorsam Lacan, Tüm dürtülerin vefat dürtüsü olduğunu kaydediyor. Eski lügatle söylersem; bu muharrik ilca, ruhumuzun iltica edeceği adres bence, yani irtihal sorunu. “Ânın noktayı durak yapmasının ardından/Ölüme bakmak, bir yazgının kenarından…” diyorum Irak şiirimde. Eski Sükût’u da şöyle bitiriyorum: “Şimdi flu bir serinlik vefatla aramda/Bir kelebeğin, ipek böceğine dünyayı anlatması üzere…” Probleme daha derli toplu bir tuzak-cevap vereyim: Bir sigara içip dünyaya Darılmak isteyen bir adamın şiirinde Öbür hangi his ayakta kalabilir ki?
‘ÖLÜMÜN BENDEKİ KARŞILIĞI, YAŞAMANIN BİR SİMÜLASYON OLMA OLASILIĞI’
Ölmek Sabrı, Samet Altıntaş, 72 syf., Lakin Yayınevi, 2021.
Peki, vefat fikrinin akabinde gelen, kitapta da Özellikle “Biraz Yalnızlıktır” kısmında yük kazanan, sorgulanan, tartışmaya açılan “yalnızlık”, şiirinizin yaslandığı bir öbür Değerli Sorun olarak görülebilir. Vefatın Çabucak akabinde gelen yalnızlık, sizde kendisine nasıl bir karşılık buldu? Nasıl bir yalnızlık bu?
Demek istediğin bir terkip aslında, benim kitabı bölmek için kullandığım dizenin tamamı şöyle: “Çünkü her mevt biraz yalnızlıktır.” Evet, pek Alışılmış yalnızlık şiirimdeki öteki sıkıntı, tahminen de sorunsal. Vefatın peşi Dizi gelen bir yalnızlık, vefatı de kapsıyor olabilir mi? Mevtin bendeki karşılığı yaşamanın bir simülasyon olma mümkünlüğü. Fizikte “Fermi Paradoksu” denen bir mit var, “Evren Fazla büyükse, herkes nerede?” şablonuyla açıklanan. Buna nazaran, dünya dışı varlıklar Mevcut fakat bunu ispat edecek kanıtlar var değil. Vefattan sonra bir hayat varsa, mevtten Evvel de bir hayatın olması gerekmiyor mu ya da Mevcut mı? Bunlar aklım erdiğinden beri başımdaki tuhaflıklar. Yalnızlık, işte bu Tuhaf ve açıklanması güç hâle yaslanıyor. örneğin “Eşdeğeriyle Yan yana yürürken/Cehennem sokağında birey olmak/Ve en inceldikten sonra/İlkel sözcüklerle konuşmak seninle/Saat beş nalburları pencerelerden/Madeni paralar gösteriyorlar/Yalnızlığı soruyorlar, yalnızlık/Bir ovanın düz oluşu üzere bir şey” diye konuşuyor Cemal Süreya. Evet yalnızlık, keşmekeşin içinde background noise’e çektiğim bir tahammül bandı.
Geçmiş, hafıza ve Vakit ile kurulan ilişki/diyalog, ‘Ölmek Sabrı’nın (“sabır”da da vurgulandığı gibi) öne çıkan damarlarından birisine işaret ediyor. Hatırlamanın kendi içerisinde barındırdığı mana, geçmişi bugüne getirmesi/taşıması ve bu çatışmadan doğan yüzleşmeler, şiirinizde kendisine geniş bir yer bulur. Bellek, geçmiş ve bir aksiyon olarak hatırlama, şairin dünyasından okura ne(ler) sunar?
Eskiler, ‘hafıza-i beşer nisyan ile malûldür’ der fakat tıpkı vakitte Bellek seçicidir. Kişi, neyi hatırlamak istemediğine de karar verir aslında tercihleriyle. Hiç kuşku yok ki geçmişle alakanızı bile isteye zihninizde saklamak dileği, Tanrı’nın beşere verdiği bir kabiliyet. Küçükken nelerden korkuyorsam ya da neleri seviyorsam, şiirime baktığımda o yüzleri görüyorum. Bu, ister istemez dağarcığınıza eklenen bir aynalar silsilesi. kent tarihiyle uğraştığım için geçmiş Vakit yerleri aslında aklımda ziyadesiyle yer tutuyor. Bellek-mekânlarıyla kurduğum diyalog, kendimle baş başa kaldığımda olmak istediğim yerler üzere geliyor. Bir koku üzere travmanızı tetikleyen bir tabiatı Mevcut geçmişin. Tüm bunları yerle da birbirine bağladığınızda Huzur’da, Mümtaz’ın Nuran’a sorduğu soruda düğümleniyor açmaz: “Birbirimizi mi yoksa Boğaz’ı mı seviyoruz?”. O yüzden kitaba ismini veren şiirime şöyle başlıyorum: “Sabrederken yaşlanıyorum bu gerçek/Mesela sevgilim sen bilmezsin/Sökülen anılarımı ezanların altında iyileştirdim ben/Nerede dursam, orada benimle soluklandı geçmişim…”
‘EPİGRAF DÜZYAZILARIMIN OLMAZSA OLMAZIDIR’
Metinlerarasılığın şiirinizde kuvvetli bir karşılığının olduğunu, münasebetiyle birçok şair, müellif ve metinle temas hâlinde olduğunuz söylenebilir. Yaptığınız alıntılar, atıf ve göndermeler, bu noktada şiiri genişleten, onun hudutlarını açan teşebbüsler olarak kıymetlendirilebilir. Pekala sizin şiirinizde metinlerarasılığı bu kadar ağır kılan nedir? öbür şair, şiir ve anlatılarla kurduğunuz etkileşimi nasıl yorumlarsınız?
Bahsettiğiniz o dokunuş, o değinti anlatmak istediklerimi tamamlar mahiyette olduğu için bu türlü bir güzergâh takip ediyorum. örneğin epigraf düzyazılarımın olmazsa olmazıdır. Zira Laf konusu alıntı, bir nevi maymuncuk bana nazaran. Şiirde de misal bir numara yapmamın nedeni o aslında. çok sevdiğim, beğendiğim bir şairin bir dizesine, kitap ismine, hatta kendisine göndermede bulunmam, güya Edip Cansever’in masası üzere orada daima varmış da ben de ‘gelmiş bulundum’ ortanıza deme işareti. Ya da şairlerin yarım bıraktıklarını düşündüğüm Bazen mısralarını tamamlama cüreti de denebilir bu oyuna. Bir Numune vermem gerekirse Bu türlü Buyurdu Hüzün’de şöyle diyorum: “Korkma sevgilim! Üstüne basıp geçtiğimiz yalanlar/Karanlıkta ıslık Aşırmak kadar yasal/Gözlerin gözlerime değdiğinde felaketin olmasın diye/Cennet, kulağımıza fısıldanan bir masal…” Zira Attila İlhan, ‘Üçüncü Şahsın Şiiri’nde öznenin yeğlemesini okura bırakıyor. Veyahut bunu bu türlü anlamak benim işime geliyor…
Ontolojik arayış, varoluşun manasını sorgulama ve bütün bunlardan hareketle yahut bütün bunları kuşatarak “hüzün”, bütün sorunsalları içerisinde barındıran genel bir başlık olarak kıymetlendirilebilir. Hüzünden bu noktada hem şiirinizi oluşturan dinamikler hem de ele aldığınız hususları kuşatan bir anne başlık olarak Laf edilebilir.
Hilmi Yavuz, bu melankoliyi Tanım ederken tahminen de en Fazla anladığımız hissin hüzün olduğunu söylüyor ki galiba o denli. Ben 1986 yılında, Amele bir babanın ikinci çocuğu olarak Almanya’da doğdum. Geçenlerde bir arkadaşıma kendimi kast ederek, “Berlin Duvarı yıkılmadan Evvel dünyaya gelirsen yürekli ve onurlu değil, sessiz ve kederli olursun” dedim. Burası gerçek Ama şimdiye kadar konuştuklarımı okuyanlar, “Ya bu adam da ne kadar gamlıymış” demesinler. Ben burada beni şiire götüren hayatın o İç zembereğinden bahsediyorum. İsmet Özel’in olağanüstü bir tespiti var, diyor ki: “Şiir, hayatiyeti korumak için ortaya atılır. Yaşanılan Tüm çirkinliklere, kötülüklere, haksızlıklara Karşın beşerde savunulmaya paha, canlılığı korunmaya değer bir şeyler olduğuna Samimi içe ve katiyetle inanıldığı Vakit şiir serpilir ve çiçek açar.”
Son olarak, ‘Ölmek Sabrı’nın kapağı için de farklı bir Ayraç açmak isterim zira kapak resmi Bünyamin K.’ya ilişkin. Mevti, hüznü, yalnızlığı epey kuvvetli bir biçimde Anlatım eden bir kapak bu, ki bir Şair olarak Bünyamin K.’nın dünyası düşünüldüğünde bu durum daha da mana kazanacaktır. Kapak fotoğrafının kıssası ve Bünyamin K. üzerine ne söylersiniz?
Bizi Bünyamin K. ile bir Tesadüf karşılaştırdı temelinde. Liseyi bitirmiş, üniversite imtihanına girmiş, sonuçların açıklanmasını beklerken Bursa-Emirhan’da bir kitapçıda çalışıyordum. İmgesi manolya ağacı olan bu eski Vakit güzelinde, Ziya Faruk Aksakal’ın ‘Doğal Sanat Akademisi’ ismini verdiği, konuklarıyla kültür-tarih sohbetleri yaptığı (ki Tahtakale Buluşmaları biraz da buradan mülhemdir) bir dükkânı vardı. Ziya Amca da şiir müellif, şiir konuşurdu hatta. Onun Anastasya ismini verdiği bir kitabı vardı. Orada şair-ressam diye andığı Bünyamin K.’yı duymuştum, okumuştum birincinin. Yıllar yıllar sonra, hiçbir baloda olmadığını söyleyen şairle İstanbul’da karşılaştık, abi-kardeş olduk. ‘Her köyün çıkışındaki mezarlar kadar olağan düşleri’ olan bir adamı sevmemem Mümkün değil. Onun fotoğrafları de ‘geceleyin dağa tırmanan konutların ışıkları’ üzere kimi aydınlık biraz karanlık. “Bir gün şiir kitabım olursa, kapağı Bünyamin K.’nın bir tablosu olmalı,” diyordum kendime. Şiirlerim Çetin Alpagut’un sayesinde iki kapak ortasına girince, Bünyamin K.’nın Üsküdar’daki atölyesine gittim, kapağı birlikte seçtik. Evet, mevti ve yalnızlığı Anlatım eden bir fotoğraf olduğunu düşünüyorum ben de…
Yorum Yok