Nilgün Çelik
Faruk Duman’ın yeni kitabı ‘Kargasabunu’, Bina Kredi Yayınları tarafından yayımlandı. öykü ve romanlarıyla tanınan Faruk Duman, “Meşe Adamları”, “Sarraf”, “Zümrüdüanka”, “Kişneme”, “Eğil Çınarım Eğil”, “Tılsımlı Yorgan”, “Nuh”, “Z.”, “Söz Satıcısı”, “Canlanma” masallarını yine yazımıyla ‘Kargasabunu’nda topladı.
Duman kitabın önsözünde şunları söylüyor:
“Ta ilkokul yıllarımdan, yani kitap okumaya ve büyüklerden masallar dinlemeye başladığımdan beri, büyülü, gerçeküstü, hayallerle dolu dünyalar o kadar ilgilimi çekti ki, yazmanın asıl emeli, benim için, bu dünyaya/dünyalara seyahat oldu… Ben, çoğun bilinmeyen lakin benim Hikaye dilime yatkın olacak, yorumlanabilecek, yeni kahramanlar ve Hadise modülleriyle zenginleşebilecek bu anlatılardan yola çıkarak bu hikayeleri yazdım… Okuyunca göreceksiniz; bizim masal kaynağımız, şimdi ucundan bile geçmediğimiz kadar ulu ve derin ve düşündüğümüz, bildiğimiz kalıplardan uzak. çok daha yaratıcı, keskin, yer yer müthiş ve dehşetli, uçsuz bucaksız bir kaynak. Elbette, benim istediğim onu olduğu üzere aktarmak olmadı, onu hocalarımız esasen yaptı. Ben, o kaynaktan yeni hikayeler yaratmak, bugünün hikayelerini yaratmak, böylelikle okuru da bundan haberdar etmek istedim.”
Faruk Duman’la ‘Kargasabunu’yu konuştuk.
Masallara ilginiz nasıl başladı? Onların güzelleştirici niteliği hakkında ne söylemek istersiniz?
Çocukluğumdan beri masallara ilgim var. Annem bizi başına toplar ve bir keçi masalı anlatırdı. ak bir keçi, yavrularına yiyecek bulmak için konuttan çıkınca kurt gelirdi çabucak. Çocuklar da annelerinin öğüdünü dinleyerek kapının altına bakar, kurdun kara ayaklarını görünce bilirlerdi ki kapıyı açmamak lazım. Ama masalın sonunda kurt gidip ayaklarını una bular ve gelip çocukları yer. Münasebetiyle masalların düzgünleştirici bir yanı yok bana sorarsan. ancak bütün anlatıların, şiirin, Kamu efsanelerinin, destanların, yani öykü anlatma ve dinleme alışkanlıklarımızın Aka faydası var: Vakit geçiriyoruz, dünyayı tanımaya ya da anımsamaya çalışıyoruz. Problemli anlarımızı bunları okuyup dinleyerek atlatıyoruz, eğleniyoruz.
Masallar ömrümüzün her periyodunda bize kılavuzluk eder mi?
Hayır, eski dünyanın, kelamlı yazın çağlarının bir eseriydi masallar. Tüm atasözlerini, tabirleri ve binlerce yılda oluşmuş Ömür bilgisini masallar yoluyla taşıdığımız için o çağlarda bu soruya Olumlu Karşılık verebilirdik. Bugün artık bunun yerini şahsî gelişim kitapları aldı. Artık halka onlar ve Olağan internet kılavuzluk ediyor.
‘KONUŞMA LİSANIMIZA Müsait BİR Çağdaş YAZI GELİŞTİRDİM’
Kitabınız on kısım, farklı başlıklar altında on masal içermekte. Masallarınızın akıcı ve akılcı oluşunun sebebi nedir? Bizim göremediğimiz Öbür bir teknikten Laf edebilir miyiz?
Zaman içinde, konuşma lisanımıza Müsait bir Çağdaş yazma geliştirdim diyebilirim. Bu, kelamlı edebiyattan da etkilenmeye başlayınca, o masalların anlatıcılarının sesi de duyulmaya başlandı. ‘Kargasabunu’ndaki hikayelerin kaynağı da direkt doğruya o kelamlı kültürümüz oldu esasen. Ben yıllardır bu edebiyatın kaynaklarını toplamaya çalışıyorum. Örneğin, vaktinde TDK’nin yaptığı köy derlemeleri. Burada halktan toplanmış kelamlı yazın örnekleri, Öbür kaynaklar var. Cumhuriyet’in başında, edebiyatçılarımız ve hocalarımız bu işe Fazla Aka Ehemmiyet vermişler yeterli ki. Zira böylelikle Dede Korkut’un sesinin Kamu ortasında hâlâ yaşadığını görebilmiş oluyoruz.
Kargasabunu, Faruk Duman, Bina Kredi Yayınları, 2023. Kitabınızın “sunu” kısmında “Türkçemizin tabiatı, sesi, bir su şırıltısı gibi…” diyorsunuz. Masalları da “sonsuz anlatı ormanı” olarak niteliyorsunuz. Bu tariflerinizden yola çıkarak, size sormak isterim: Bir muharrir su sesi üzere çağlayarak o masalda, o ormanda gezebilme yetisini tam olarak ne Vakit elde edebilir? Bunun için bir formül Mevcut mıdır?
Bunu bilemem elbette ancak diyebilirim ki uygun bir yazma yazabilmek için Evvel herhalde kırk Yıl yazmak gerek. En azından benim için. Bir de biliyorsun, Atatürk’ün bir kelamı vardır, onu değiştirerek söyleyebilirim: Muhtaç olduğun kudret Türkçede mevcuttur…
‘Kargasabunu’ndaki masallar ya da anlatılar, Mevcut olan masalların birebir birebiri değil elbette. Sizin lisanınız ve üslubunuzla yeni hikayeler, yeni masallara dönüştü. Bu süreçten bahseder misiniz?
Burada pek az bilinen masallar var. Tahminen en ünlüleri ‘Kırk Haramiler’ ve ‘Zümrüdüanka’dır. Bunun dışındaki anlatılar çoğunlukla Ufak modüller halindeydi. Öyküleştirmek için özüne dokunmadan ilerlemek ve Doğal yorumlamak gerekiyordu. Bu nedenle bu kitaptaki yazıları Hikaye olarak yorumlamak gerekir. Ben neredeyse on yıldır, Türk halkının masal kaynaklarını Aka bir toplamda bir ortaya getirmek istiyordum. Yani bunlar üzere Çehre Hikaye yazacaktım. lakin ortaya Fazla Vakit girince, bir de ‘Sus Barbatus!’a başlayınca masallarla ilgili gücüm tükenmeye başladı. Zati ‘Barbatus’taki “hikâye” başlıklı kısımlarda, başımdaki işlerin birçoklarını da yapmış oldum. ancak vaktinde mecmualarda yayınladığım “Meşe Adamları”, “Kişneme”, “Canlanma” üzere Fazla Farklı hikayeleri de kitaplaştırmak istiyordum. Geçtiğimiz yıl, sevgili Gizem Duman Şeşen ve Burhan Şeşen, bu kitapta lakin artık basılan “Calanma”yı sahneye koymuşlardı.
‘KENDİ AÇIMDAN BİR YENİLİK GÖRMEDİĞİM YAZIMI YAYINLAMIYORUM’
Bu eserinizde de Sus Barbatus! kadar bizi içine Meydan bir orman var. imla hayatınızda bunun manevi olarak doyumu kadar zorluğu da yok mudur? Öbür bir lisan kullanmak isteseniz kaleminizi Noksan hissetme riski taşır mısınız?
Taşımam, aslında daima tıpkı lisanı yazmıyorum. genel olarak kendi açımdan bir yenilik görmediğim bir yazımı yayınlamıyorum.
İkinci kısımda Sarraf başlığında yazdığınız masal üzerinden aktüel bir mevzuyu sormak isterim. Masal kahramanınız, “Çünkü beyefendim, dedi, her nende ekmek geliyor lisanına. O denli ki ben senin hayatını iki Kez kurtardım da. Bana Ödül olarak ekmekten Öbür bir şey vermek gelmedi aklına…” diyor. Zira öbür, asıl kahramanınız çocuk beyefendi, bebekliğinde Fazla aç, yoksul bir aileden geliyor. Bunu o dakika bilmiyor. O yüzden Ödül vermek denince aklına yalnızca ekmek geliyor. Bu masalı okuyunca nihayet günlerde şimdiki olan aile dizimi olayı geldi aklıma. Siz bu masalı güncellerken bunu düşündünüz mü? Atalardan gelen tavır ve davranışlar bugüne yansır mı, masal bunu mu işaret etmekte?
Elbette. çok farklı, hem bilinçaltı ile ilgili hem de kalıtımla. Ama bu çocukluk kaynaklarının ileride kesinlikle ortaya çıkmasıyla ilgili olarak hem bizde hem Avrupa masallarında, hatta Yunan mitolojisinde pek Fazla motif var. Biz bunu daha Fazla Çağdaş bir gözle yorumluyoruz fakat bana sorarsanız genel olarak alın yazısıyla alakalı. Olağan bunlar birer öykü olduğu için ilgimi çekiyor, tema olduğu için değil.
Bir okur olarak kitabınız hakkında ne söylemek istersiniz?
Dilimizin sınırsız imkanları var. Bunun yanında, öykü geleneğimizin de inanılmaz bir kaynak olarak yanımızda olduğunu söylemeliyiz. ‘Kargasabunu’ yalnızca Ufak bir anımsatma. Okurlara kendi kültürümüzü anımsatır, onları Dede Korkut’a, Köroğlu’na, Âşık Garip’e, Kerem ile Aslı’ya yönlendirirse ne âlâ.
Yorum Yok