‘Dahi suçlu’ Meyer Lansky

1920’ler, ABD’de eski gangsterler organize olup yasal boşluklardan faydalanarak ya da kanunların etrafından dolanarak mafyalaştığı bir periyottu. Bilhassa alkol satışının yasaklanması, mafyaya kaçakçılık konusunda yeni kapılar açmış; devlet kurumlarını, polisi ve siyasetçileri kendi çıkarları için kullanmasını sağlamıştı. Tıpkı vakitte uyuşturucu ve kumarhaneler de mafyanın Kıymetli Amel kolları hâline gelmişti.

Kumarhane dendiğinde akla birinci gelen isimlerden biri olan; Las Vegas’ta, Havana’da, Londra’da ve Bahamalar’da bu işten Değerli gelir elde eden, İtalyan-Amerikan mafyasının pozisyonunu sağlamlaştırmasında faal rol oynayan ve birkaç Ufak suçlama dışında yasadışı kumardan hiç ceza almayan Meyer Lansky de bu devirde ünlenmeye başlamıştı.

“Dahi bir suçlu” diye nitelenen Lansky, 1920’lerdeki yasaklardan ve devletin zaafiyetlerinden yararlanıp organize kabahat örgütlerinin perde ardındaki isme dönüşen Lansky, matematik zekâsını devletin her kademesiyle kurduğu bağlantılarda ve kumarhane işletmeciliğinde kullanarak yükselirken “mafya babalarının babası” diye anılıyor.

Mafyanın kapitalizmle mutabakata vardığı İkinci Dünya Savaşı sonrası devirde altın çağını yaşayan Lansky, Yahudi mafyasını İtalyanlarınki kadar güçlendirmişti. Nüfuz çatışmaları kadar, Ulusal çıkarlar için perde gerisinde mafyayı ve devleti buluşturan isimlerden biriydi tıpkı vakitte.

1900’lerin başında Avrupa’dan ABD’ye gelen ve Evvel sokağın kurallarını öğrenen, akabinde kurduğu çeteyle göz kırptığı mafyanın finans beyni olan Lansky, ABD Lideri Truman tarafından Başkanlık-Özgürlük Madalyası’yla ödüllendirilmişti. Lansky’nin şirketlerinin avukatlığını üstlenen şahıs ise daha sonra ABD lideri olacak Nixon’dı.

Gençlik yıllarında New York mafyasının defterlerini tutan ve daha sonra yeraltı dünyasının kilit isimlerinden biri olan Lansky’nin en yakınındakilerden, 1960’ların sonunda onunla tanışıp uzun yıllar aşk yaşayan Zali de Toledo Mafyanın Muhasebecisi’nde, “saydığı, sevdiği ve Fazla şey borçlu olduğu adam”ı anlatırken şöyle diyor: “Benim tanıdığım Meyer, Fazla taraflı biriydi ve adaletsizlikle uğraşta yürekten inandığı ahlaki kuralları vardı. Onun biriyle tokalaşması, yazılı bir antlaşmadan Fazla daha pahalıydı.”

Mafyanın Muhasebecisi, Zali de Toledo, Tercüman: Aycan Ak, 208 syf., Mundi Kitap, 2022.

1960’LARIN SONUNDA BAŞLAYAN ZIMNÎ AŞK

İstanbul’da doğan, ömrünün Değerli bir kısmını Türkiye ve İsrail ortasında mekik dokuyarak geçiren Toledo, kendisinden kırk ıslak Aka Lansky’le İsrail’de çalıştığı otelde tanışıyor. O anda aklından geçenleri, tanışma faslıyla Birlikte not etmiş Toledo: “Bu adamın yaptığı dehşetli şeyleri bilmeyen yoktu lakin benim umurumda değildi. Pekala, bana cazip gelen adam mıydı, yoksa tehlike mi? İçimdeki İkaz sesi susmuştu. Yanıp sönen İhtar ışıkları yok olmuştu. Beni her ne bekliyorsa buna hazırdım, hatta can atıyordum. Sağduyu ve mantık, çıkmak üzere olduğum maceranın verdiği heyecana Mağlup düşmüştü.”

Zenginleştiği ve nüfuzunu artırdığı devirleri de servetinin eridiği ve eski dostları tarafından dışlandığı vakitleri da birlikte yaşadığı Lansky için “birbirimizi tamamlıyorduk; birtakım açılardan benim için bir baba figürüyken tıpkı vakitte benden Sıkıntı de alıyordu” diyor Toledo.

Beraber geçirdikleri vakitlere dair Değerli detaylar paylaşan Toledo, Lansky’nin “suçlu” ve “sütre gerisindeki mafya babası” kimliğinin ötesinde, insan olarak portresini çizerken ABD’de, Küba’da ve İsrail’de nasıl sıkıştırıldığını, memleketinde barınmasına müsaade verilmediğini ve tıpkı periyotta ikilinin birbirine tutunuşunu, keder ortağı oluşlarını da anlatıyor. Bu düşünceli periyoda dair Toledo’nun şöyle bir notu var: “FBI’ın Meyer’i haklama eforu deliliğin sonlarında seyrediyordu. 1970’te Meyer, İsrail’de kalmak için vize müracaatında bulundu. Mahkeme iki Yıl sürdü ve nihayetinde Meyer kaybetti. 1972’de, davayı kaybetmesinin ve İsrail’de kalmak için başvurduğu vizenin İçişleri Bakanlığı tarafından reddedilmesinin akabinde Meyer’i kritik bir karar bekliyordu. FBI, ABD’de Meyer aleyhinde dava üstüne dava topluyordu ve ortalarında mahkemeye saygısızlık cürmü da bulunuyordu. (…) Meyer, İsrail’de kalmadığı üzere ABD’ye de dönemiyordu…”

İsrail ve ABD ortasında gidip gelen, periyodun İsrail hükümeti tarafından anti-mafya propagandası için kullanırken hem ailesiyle hem de Toledo’yla vakit geçirmeye çalışan Lansky, iki ülkenin istihbaratı tarafından sıkı takibe alınıyor. Dahası, ABD’de hakkında açılmış pek Fazla davada aklanmak için uğraşıyor. Toledo, o günlere Geri dönüp baktığında mafya başkanı, yardımsever, çoğunlukla yersiz-yurtsuz ve ikili bir hayat süren Lansky hakkında nihayet derece Samimi cümleler kuruyor: “Bugün, o vakitler ikimize de Istırap vermesine Karşın ilgimizin çoğunlukla gizli kaldığına seviniyor, Bir arada geçirdiğimiz her Lahza ve onun çalkantılı hayatına biraz memnunluk katabildiğim için minnet duyuyorum.”

KIRGIN VE KIZGIN BİR MAFYA BABASI

Toledo anılarından, aldığı notlardan ve mektuplardan yola çıkarak yazdığı Mafyanın Muhasebecisi’nde Meyer’i bütün taraflarıyla anlatıyor; 16 Kasım 1972 tarihli mektubunda Lansky’nin kaleme aldığı satırlar Toledo’nun görüp tanıdığı adama dair ipuçları veriyor: “Olanlar hakkında ağlayamayız. Beni azıcık bile şaşırtmadı. Buna bir elle verdiklerini başkasıyla Geri aldılar.”

Bazen Yan yana kimi de mektuplar aracılığıyla süren Toledo-Lansky birlikteliği de ikilinin hayatı da pek Fazla sıkıntıyla uğraş ederek geçiyor. İkilinin yaşadığı, bir aşkın ötesinde sırdaşlık ve fikirdaşlık: İçinde endişelerin, İsrail milliyetçiliğinin, gizliliklerden ve kırgınlıklardan doğan yakınlaşmaların bulunduğu; Vakit vakit yakınlaştıkları Vakit vakit mecburiyetlerden dolayı başka düştükleri, Lansky’nin vefatına dek süren bir bağlantı bu. Birebir vakitte 1960’ların sonundan başlayıp 1970 ve 1980’leri kapsayan, ABD ve İsrail eksenli politik, ekonomik ve sosyo-kültürel tansiyonları de içine Meydan devrin bir yansıması.

Lansky’nin, mektuplarında “Asla unutma” diye seslendiği Toledo, 1960’ların sonundan 1980’lere kadar aşk yaşadığı adamı daima hatırladığı üzere onun anısına hürmet babında kaleme almış Mafyanın Muhasebecisi’ni. Şairane kelamlar ve kurgularla yazılacak bir roman yerine, Kolay cümleler ve gerçeklerle örülü, mektupların ve fotoğrafların da yer aldığı bir kitap hazırlamayı tercih etmiş. Böylelikle hem hatalı ilan edilip hem de devletin dayanağını alan, yasallaştırılmış ve yasadışı kumar işindeki bir mafya babası olan, kimi yakın dostlarının yanı Dizi İsrail’e ve ABD’ye kırgın, birtakım siyasetçilere ve yargıçlara kızgın Lansky’nin farklı yüzünü anlatan bir kitap çıkmış ortaya.