Altay Öktem
Burada bir şeyin hoş olup olmadığına onu öldürerek karar veriyorlar. Bu, şu anda okumaya başladığınız yazının birinci cümlesi değil. onur Bilsel’in ‘Kâğıdın Ölümü’ isimli yeni şiir kitabının birinci dizesi. Daima duyarız: Bir romanın giriş kısmı, hatta birinci cümlesi Fazla değerlidir. Pekala, şiir kitabı için de tıpkı şeyi söylemek Muhtemel mü? Mümkünmüş. Zira kitabın yalnızca birinci dizesi değil, birebir vakitte anahtar dizesi bu.
‘Kâğıdın Ölümü’ üç kısımdan oluşuyor. Birinci kısım olan Okur İçin Güzergâh, ismiyle müsemma, bir güzergâh çiziyor okura. Yaşanmışlığın ve hesaplaşmanın (belki de hesaplaşamamanın verdiği acının) bilgeleştirdiği bir telaffuzla karşılaşıyoruz. Damıtılmış hayat bilgisi de denebilir buna.Yerde olması gerekeni omuzlarda taşıyan, omuzlarda olması gerekeni yerlerde tartaklayan senin garip yazgın değil mi? diye sorarken, bu yazgının yükünü yalnızca kendisi taşımıyor şair, soru cümlesiyle, yükü okurun sırtına da yüklüyor. Ki en doğrusunu yapıyor, hem metnin içine çekiyor okuru hem de kendisiyle yüzleşmesinin gerekliliğini yüzüne vuruyor.
‘Kâğıdın Ölümü’, ihtimamla seçilmiş bir kitap ismi. Günümüzün bir gerçeğini, ak kâğıdın İç çekişini imliyor fakat orada kalmıyor. Kâğıt, tıpkı vakitte bir metafor. Mevt (kâğıt da dahil) bildiğimiz, inandığımız bütün pahaların yok oluşudur. (Dönüşümü de diyebiliriz tahminen buna; ki vefat dönüşmek değil midir aslında?)
Kitabın altı kısımdan oluşan, düzyazı şiir formatındaki bu birinci şiiri boyunca, kağıtla (aslında hayatla) yüzleşiyoruz. Evet, yazma unutmaz, sözcükler bir yükselip bir alçalır, dizelerin altını çizdirir bize kâğıt. lakin bununla yetinmez. Ihlamur toplatır bize, bir taşa oturtup denize baktırır, yağmurda omuz omuza dağlara hakikat yürütür. Dağda, kırda, kentte, parkta öldürülen çocukların ismi yazılır ona.
Hemen bir Ayraç açıp onur Bilsel’in yalnızca uygun bir Şair olmakla kalmadığını, birebir vakitte şiiri, şiir eleştirisini ve şiir kuramlarını Fazla yeterli bildiğini de hatırlatmak isterim burada. Parantezin nedeni, şiirlerin ortasına hınzırca sızdırdığı iki dize. düzyazı şiir biçiminde kaleme aldığı bu şiirde, mensur şiir dostum olur dizesini de sıkıştırmış ortaya. Seçtiği biçimin seçilme nedenini de bulsun, anlasın okur diye! Oburu, ‘Kâğıdın Ölümü’ isimli lirik şiirinin nihayet dizesi. Yıllardır Çeşitli mecralarda sürdürülen anti-lirik şiir anlayışına ve bu anlayışın nedenselliğini açıklamak için yazılagelen sayfalar dolusu manifesto stili yazılara Biricik bir dizeyle karşılık vermiş: lirizm ölse İclâl’i sever miydim bu kadar.
APARTMANIN BİLİNÇALTI, İSTANBUL’A KÜSEN KAR
Bu kısımdaki diğer şiirlerde kâğıda dönmüyoruz bir daha. Ya da biz o denli sanıyoruz. Kağıda yazılmış şiirler okuyoruz zira. Kâğıda yazılmış ve hayata kazınmış şiirler. bir görünmez el Mevcut avluda/ on yedi yaşında apansız bıçaklandığımız/ günlerden kalan dizelerinin altını kalın kalemlerle çizdim. On yedi yaşında apansız bıçaklanabiliriz, Fazla sık karşılaşılan bir şey olmasa da mümkündür bu lakin o günlerden kalan görünmez elin hâlâ avluda olduğu bilgisi, kitabın birinci şiirlerinde Laf edilen o garip yazgıya, o soru cümlesine tekrar götürmüyor mu bizi? Yerde olması gerekenleri omuzlarda taşır, omuzlarda olması gerekenleri yerlerde tartaklarsak şayet, avludaki o görünmez el ebediyen yaşar orada. Ve biz ayrım etmesek de, bıçaklanır dururuz her gece.
Kağıdın Vefatı, onur Bilsel, 88 syf., Yitik diyar Yayınları, 2023. Hiçbir yere gitmemiş üzere oturan ve her yerden gelmiş üzere bakanların şiirleri bunlar. O yüzden eşinden ayrılan arkadaşlar daima yer kata taşınıyor ve İstanbul’a küsüyor kar. Kent, kır, kar ve dağ bir ortada. Ve bilindik insan yüzleri. onur Bilsel Evvel hazırlıyor okuru, temkinli ve tereddütlü biçimde değil fakat; hayli net ve Misli biçimde hazırlıyor, sonra arttırıyor şiirinin sarsıcı dozunu. Kitabın ikinci kısmı, Öfkeli Şiirler ismini taşıyor. Hayvanları duydum, bitkilere çalıştım, beşerlerle oturdum diye başlıyor öfkeli şiirlere. Buradaki yüklemler ihtimamla seçilmiş bana kalırsa. Duymak da çalışmak da etkin bir aksiyon; özneleri de hayvanlar ve bitkiler. Oturmak ise edilgen bir hareket. Öznesiyse insan. Tabiata dair net bir hal Mevcut burada. Aslında, Tekrar düzyazı şiir biçiminde yazılan bu kısımdaki şiirlerde, yeryüzünü hallaç pamuğu üzere atıyor şair, derelerin, dağların, ormanların, denizlerin kardeşliğine sokulmuş hançerleri anlatıyor, o da yetmiyor, devlet düşmediği yeri de yakıyor, diyerek ateşin kimliğini ifşa ediyor. neden buradayız ve neden böyleyiz sorusunu, ‘Kâğıdın Ölümü’nü okur okumaz, hiç düşünmeden, aklına gelen birinci cümleyle anlat deseler; biz dünyayı hiç anlamadık aslında, zira yağmura inanmadan yağdırana inandık, derdim. Tahminen de bu yüzden kaybettik biz. Ziyadesiyle kaybettik.
BİZİM HİSSETTİKLERİMİZ BU hayat İÇİN FAZLA
Kitabın nihayet kısmı Keramos Göğü Altında Sekiz Modül ismini taşıyor. Keramos, Milas, Ören’deki bir antik kent. onur Bilsel’in uzun müddettir Milas’ta yaşadığını düşündüğümüzde, bu şiirlerin yakın periyotta yazıldığını kestirim etmek güç değil. Keramos’un tarihine, yer aldığı coğrafyaya göndermeleri olan lakin bütün bu özelliklerin öznelliğin hamurunda yoğurulduğu, bu manada da vaktin sürekliliğine vurgu yapan sekiz kesim bu. Aslında, sevgilisini harflerin değmediği tenha kasabaları koklamaya çağırıyor şiir öznesi. Keramos göğünün altında olup da o eşsiz denize girmemek Mümkün mü? Denize girmeyi, birbirimizin uçsuz bucaksız kalbine girer gibi diye betimliyor fakat o görkemli çam ağaçlarının, kekik kokularının ortasından geçip denize hakikat yürümek, aynada boğulan halkın ortasından yürümekle Mümkün oluyor lakin. Tekrar, ağacı dinle, taşı soy, mermeri yontan suyu duy davetini yapıyor fakat dinlenilen ağacın, soyulan taşın, mermeri yontan suyun eskilerden sızdığını da Özellikle belirtiyor. Bu manada, hitap edilen sevgili, evet bugündedir lakin dünün izlerini de taşımaktadır üzerinde. Yaşanan aşk, asırlardır yaşanagelmiş aşklara karışacaktır eninde sonunda. Bunu, kaybolan nedir, sorusuna verilen karşılıktan anlıyoruz. Kaybolan, elimizde tuttuğumuzu zannettiğimizdir aslında. Keramos göğünün altında, dağdan inip denize hakikat yürürken, ister Biricik başına olalım ister sevgilimizle el ele, şunu unutmamalıyız: Denize hakikat gitmek üzere indiğimiz dağ vakitten azadedir. Dağa vakti insan getirmiştir. Bu şiirlerde, öznel bir duygulanım çerçevesi oluşturulmuş ve hem vaktin hem uzamın sürekliliği nakış üzere işlenmiş o çerçevenin içine. Bu bağlamda, bizim hissettiklerimiz bu hayat için fazla dizesi de, bir evvelki kısımdaki Öfkeli Şiirler’e götürüyor beni. Yıkımlardan geldiğimiz, yıkımları nihayet süratle sürdürdüğümüz ve sonuçta yeni yıkımlara hakikat dörtnala ilerlediğimiz bir çağda, hissettiklerimiz bu hayat için fazladır elbette. Kaldı ki geçmiş çağlarda yaşayanların (aynada boğulan Keramos halkının mesela) hissettikleri de kendi yaşadıkları hayat için fazlaydı kesinlikle. Öyleyse insan nedir? Söyleyemedikleridir bir bakıma.
Kitabın sonlarına gerçek, Keramos göğünün altında, insan söyleyemedikleridir, diyor onur Bilsel. Kitabın birinci şiirinde ise, büyük kelamlar söyleyecek yaşları geçtim, diyordu. Nitekim de Aka kelamlar yok şiirlerinde. Daha fazlası var. Aka kelamlar, gürültülü biçimde söylenir zira. Derin sözlerse bilgelikle. Söyleyemediklerine gelince… Onlar, zati söylenmesi gerekmeyenler bence. Her kuvvetli şiirde, iki dizenin ortasında görünmeyen bir üçüncü mısra daha vardır ki, o da anlayana mükâfat, anlamayana yüktür. Velhasıl, sözcüklerden Öbür yükü olmayanlar, ‘Kâğıdın Ölümü’nü okumakla kalmasınlar, gezinedursunlar mananın ve çağrışımın dehlizlerinde.
Yorum Yok