1936 yılında Birleşik Krallık’ın mandası pozisyonundaki Filistin’in Akka kentinde doğar. Orta sınıf, Hıristiyan bir ailenin oğludur. Fransız Katolik Misyoner Okulu’nda eğitim görür. 13 yaşında ‘sürgün’ yılları başlayana kadar Akka’da yaşar. Babası bir hukukçudur ve ülkesinin üzerine çökmekte olan karanlığın farkındadır: Yaşamak bir erdem sorununa dönüşmüştür onlar için. Aile olarak yükselen tehlikenin akabinde Lübnan ve Suriye’ye sarfiyatlar.
Politik hayatının birinci yıllarında Cemal Abdulnasır’ın tesirindeki Arap milliyetçilerle devinim eder, akabinde Marksist-Leninist çizgideki Filistin Kamu Kurtuluş Cephesi’nde (FHKC) faal rol alır; sözcülüğünü üstlenir. Gazetecidir, romancıdır, oyun müellifidir, FHKC’nin parti programını kaleme Meydan bir ideologtur tıpkı vakitte. 36 yaşında katledilerek ölümsüzleşen bir devrimci, bir uğraş insanıdır. Herkesin anısı önünde hürmetle eğildiği bir isimdir Kanafani…
SUSARAK KAVRULAN ‘GÜNEŞTEKİ ADAMLAR’
36 yıllık ömründe, bütün dünyada tesir yaratacak ve bir halkın uğraşını legal tabana taşıyacak Fazla sayıda hareketliliğin içinde yer Meydan Kanafani, devrimci halini hayatının Çabucak her alanında koruma eder. Onun için yazın da yayınladığı gazeteler de bu uğraşın bir modülüdür. çok sayıda gazetede yayımlanan makaleleriyle dünya kamuoyunda tartışmalara yol açar. Bazen kümelerin fikirlerini yerle bir eder, Bazen kümelerin çabasına Güç olur ve bu noktada bildiği, uğruna bütün hayatını kurduğu Marksist çizgide devinim eder. Kalem erbabıdır ve kısacık ömründe bir Kez olsun yere düşürmemiştir kalemini; sözlerin gücüyle devinim eder. Sözleri sırtlanır, sözlerle uğraşını örer, sözler pratiğidir, sözler yoldaşıdır…
Yaşamı boyunca Fazla sayıda makale, roman, Hikaye ve tiyatro oyunu kaleme alır. Edebiyatını kurduğu anne izlek her daim halkıdır. Aynadır Kanafani; kiri de gösterir, ‘kara’ çocukları da… Kimsenin görmediği, unutulan, üstüne her gün bombalar atılan, güneşi çalınan halkın güneşidir; kimi yakar, kimi aydınlatır.
Tarihin şahidi olmakla yetinmez, şahsen öznesi olur. Uzaktan izlemez olup biteni; Bazen Vakit parti organlarının gazetelerinde, Bazen Vakit burjuva medyasının uzattığı mikrofonlar karşısında uğraşını kamuoyuna taşır. Sanatın gücünün farkındadır; durmaz, ülkesiyle ilgili kanılarını kanata kanata muharrir. Acıyı öfkeye dönüştüren, öfkeden uğraş devşiren bir şuurla muharrir.
1963 yılında kaleme aldığı ve yayınladığı birinci günden bu yana bir klasik haline gelen ‘Güneşteki Adamlar’ da bu şuurun ete kemiğe bürünmüş halidir. Kanafani, bir mevt seyahati anlatır. Yüzü halkına, öfkesi dünyaya dönüktür: Yıkımın, talanın ve insanlık onurunun tarumar edilişinin bir gün gitmekle çözülemeyeceğini lisana getirir. ‘Filistin’ demenin yasak olduğu vakitlerde, ‘dil’in ‘halk’ olabilmenin ve tahlilin gitmekte, çaresizliği kabullenmemekte olduğunun romanıdır ‘Güneşteki Adamlar’. Fakir, Biçare ve kimsesiz bir halkın yazgısı olarak okuyabileceğimiz roman, Kanafani’nin gerçeklikle kurduğu bağın ne kadar Güçlü olduğunun da göstergesidir. Roman, Basra’da bir kaçakçıda yolları kesişen üç Filistinlinin suretinde bir halkın tarihidir. Kaçmak ve yaşamak mı yoksa kalıp ölmek mi sorusu üzerine şurası roman, tıpkı vakitte tarihi sıkıntıların bir izdüşümü ve tenkididir. Bu noktada roman, Altı Gün Savaşları’nın bir Kamu üzerinde yarattığı tahribatı gün yüzüne çıkarır. Birebir vakitte ‘Güneşteki Adamlar’da gördüğümüz, birbirine benzemez, farklı dünya tahayyülleri olan karakterler Ebu Kays, Esad ve Mervan, özünde üç Temel krizi tartışmaya açar: Yıllardır süren kimsesizlik, gençliğe kalan çaresizlik ve bitmeyen yoksulluk… Bir de bütün bunların müsebbibi olan faşizm.
Güneşteki Adamlar, Gassan Kanafani, çeviri: Mehmet Hakkı Suçin, 80 syf., Metis Yayınları, 2023.
‘SUSANLAR’ VE ‘ANLATANLAR’
Tarihteki yol ayrımının Değerli kavşaklarından biridir: Susanlar ve anlatanlar… Kanafani, bu noktada devrimci ahlakla devinim eder. Yalnızca ‘sustuğu’ için ölen insanlarda bir halkın lisanı vardır. ‘Susanlar’dan geriye ‘anlatanlar’ kalır. Kanafani bu noktayı kanırtan tenkidinde, halkın içinde olmanın verdiği haklılıkla sessiz kalan ve bu ölümcül sessizliğe Sebep olanları işaret eder. O’nun yakıcı sözleri, bir halkın kavrulan acısı olmanın ötesinde; körlerin, sağırların hükümran olduğu dünyaya karşı bir isyanı da ortaya koyar.
Hayatla vefat ortasında adaleti arayan devrimci gayretin bugün bütün dünyada Kanafani ve onun üzere mücadeleci insanların ismiyle anılmasının nedeni tahminen de bu yüzdendir.
Yorum Yok