ANTALYA- Çin, Almanya ve İtalya’nın Uzay ajansları zelzele bölgesinin imgelerini fiyatsız olarak kullanıma açtı. zelzele sonrası 11 Vilayet ve Sivas’ın Gürün ilçesindeki kültürel varlıklarda oluşan hasarın tespiti için Ege Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Çiler Çilingiroğlu ile Akdeniz Üniversitesi Uzay Bilimleri ve Teknolojileri Bölümü’nden Doç. Dr. Nusret Demir’in gayretleriyle istekli bir takım kurularak yeni bir proje başlatıldı. Uydu manzaralarının Biricik tek incelendiği projede yer Meydan gönüllüler, yüksek çözünürlüklü uydu bilgileri ile kaymalar ve alandan fotoğrafları karşılaştırarak arkeolojik Meydan ve kültürel varlıklarda ortaya çıkan hasarın boyutunu tespit etti.
ÜÇ BOYUTLU HASAR TESPİTİ
Deprem sırası ve sonrasında Türkiye’nin üzerinden geçen Çin, Alman ve İtalyan uydularının yüksek çözünürlüklü fotoğrafları fiyatsız olarak kullanıma açtığını söyleyen Nusret Demir, “Bu çalışmada uzaktan algılama yollarını kullanıyoruz. Uzayda Türlü ülkelere ilişkin radar uyduları var. Bu uydular her Cin hava şartlarında çalışabiliyor. Bulutlardan geçebilen radar sinyalleriyle çalışan bu uydulardan iki Cin manzara sağlayabiliyoruz. Birincisi sarsıntının şiddetine ait imgeler, ikinci de faz ölçümü yapabileceğimiz bilgiler. Şiddet datalarından yapıların yıkılıp yıkılmadığına bakıyoruz. Fazdan ise üç boyutlu yapısal değişim hakkında bilgi sahibi oluyoruz. Sarsıntıdan Evvel ve sonra alınmış bilgileri karşılaştırıyoruz” diye konuştu.
BİR FOTOĞRAF 7 BİN EURO
Çin Ulusal Uzay Yönetimi ile Avrupa Uzay Ajansı’na bağlı Alman Uzay Ajansı ve İtalyan Uzay Ajansı’nın uydu manzaralarını kendilerine yolladığını açıklayan Demir, “Bu imajlarla İskenderun kıyısında çökmeler olduğunu tespit ettik. Biricik tek binalara kadar inebileceğimiz milimetrik çözünürlükteki bu uydu fotoğraflı olağanda Fazla değerli. 2014 yılında bir Tane fotoğraf için 7 bin euro ödemiştik. Afet münasebetiyle bu manzaralar bizimle fiyatsız paylaşılıyor” dedi.
UYDU MANZARALARI ULAŞTI
Dijital arkeoloji konusunda da çalıştığını ve Arkeolog Çiler Çilingiroğlu ile Bir arada kültürel mirasta hasar tespiti için harekete geçtiklerini aktaran Nusret Demir, “Aynı vakitte Memleketler arası Fotogrametri Birliği’nin radar çalışmalarıyla ilgili kümesinin eş lideriyim. Bu memleketler arası temsil misyonum nedeniyle Çin Tüm datalarını bana teslim etti. Bunlar radar ve optik imgeleri. Avrupa Uzay Ajansı üzerinde Alman Uzay Ajansı’ndan 40 farklı imaj gelecek. İtalyan Uzay Ajansı’nın bilgileri de ulaştı. Bu faz farklılığından kültürel mirasın tabanındaki hareketliliği ve yıkım olmayan binalarda da hasarı görebileceğiz. Bu kadar kültürel mirası alanda teker teker inceleyerek bir anda, süratli bir formda ölçemeyiz. Uydu imgeleri bu tespiti süratlice yapma imkanı sağlıyor” tabirlerini kullandı.
Prof. Dr. Çiler Çilingiroğlu KÜLTÜREL VARLIKLAR RAPORU
Deprem bölgesindeki Yekün 1652 kültür varlığının koordinat datalarını gönüllülerin gayretiyle derlediklerini aktaran Çiler Çilingiroğlu ise şunları söyledi:
“Kültürel varlıkları ve arkeolojik alanları Yapay Açıklıklı Radar İnterferometrisi (InSAR) tahliline tabi tutuyor, yeryüzünde oluşan deformasyon bilgileriyle Bir arada işleyebiliyoruz. Böylelikle kültürel ve tarihi varlıklarımızın şimdiki durumunu kayıt altına alırken, ileriye dönük olarak hasar riski olan, öncelikli korunması Gerekli yahut ivedilikle onarılması gereken varlıklara ait bir rapor hazırlama imkanımız da olacak. Birebir vakitte alandan gelen teyitli hasar bilgilerini haritalara entegre etmeye başladık. Böylelikle uzaktan algılama ve alan dataları birbiriyle karşılaştırılabilecek.”
SAHADAN DATALAR GİRİLİYOR
Uydulardan gelen yüksek çözünürlüklü manzaralarla, arkeolojik Meydan ve kültürel varlıkların eski koordinatlarını eşleştirerek oluşan hasarın boyutunu kayda geçirdikten sonra raporlama etabına geldiklerini belirten Çilingiroğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu çalışmayı Mümkün kılan birçok öğrencilerden oluşan gönüllülerin kayıtsız kuralsız takviyesi ve milletlerarası kuruluşların uydu datalarını CC BY-NC lisansıyla kamunun kullanımına fiyatsız açmış olmasıdır. Sonuçları Aleni erişim olarak openstreetmap.org adresinden paylaşarak kamuya ve ilim dünyasına şartsız kuralsız bilgi akışı sağlama gayretindeyiz. Bu ortada alandan istikbal bütün bilgileri elimizden geldiğince düzenliyoruz. Bu altyapı sayesinde kültürel varlıkların ve tarihi yapıtların ne kadar risk altında olduklarını, hem bugün, hem de geleceğe yönelik neler yapılması gerektiğini öğrenebiliriz. Hangileri öncelikli korunmalı, hangileri nasıl restore edilmeli? Hazırlayacağımız rapor bu sorulara Cevap verecek. halk kurumları ve ilim insanlarının kullanabileceği bu raporla ileriye dönük öngörülerde bulunabilecek.”
Sarsıntıda hasar gören Antep Kalesi ARKEOLOJİDE ÖRNEĞİ YOK
Çilingiroğlu, sarsıntının yaralarının sarılması için Yurt genelinde oluşan seferberliğe kendi alanlarında bir katkı sunmak için bu yola çıktıklarını belirterek, “Yaptığımız bu çalışmayı asla zelzele bölgesinde insan kurtarmayla birebir yere koyamam. Biz de kültürel varlıklarımıza sahip çıkıyoruz. zelzele bölgesinde alanda olamayacaktık, lakin boş da durmak istemedik. Nasıl yerbilimi mühendisleri, inşaat mühendisleri, mimarlar, hukukçular, hekimler kendi alanlarında bir şeyler yapmak istiyorsa, biz de kendi alanımızda bir şeyler yaptık. Bu yaptığımız çalışmanın arkeolojide Öbür bir örneği yok. Çalışmaya istekli olarak atılan öğrenciler de birçok şey öğrendi” dedi.
GÖNÜLLÜ BİR GRUP ÇALIŞIYOR
Kültürel varlıklardaki hasar tespit çalışmalarında istekli olarak Melahat Gülümhan Tunger, Hakan Yıldız, İbrahim Arslan, Tekçe Göksel, Paha Karaca, Cemile Karaca, Berfin Çetin, Berat Karadeniz, Serkan Bulut, Rahmi Serhat Kemer, Seda Kurum, Büşra Kayık, Elif Koparal, Selin Gür, Yasemin İyitürk, Sevda Aybüke Kızıltunç, İzgen Leyla Tancuay, Gizem Yeşiloğlu, Cengiz Gürbıyık, Özden Soydaş, Başak Akan, Gökçe Oruç, Hayal Atan, İnci Deniz Özdemir, Yasemin Çalış, Buket Çavuş, Pınar Nimetoğlu, Melodi Sayın, Mehtap Melek Akdoğan, Ekmel Işık Doğan ve A. tabiat Aydın yer alıyor.
Yorum Yok