“Güneş batmış ay batmış
Batmamış Kamu yıldızı
Gurbeti sıla yapmış
Türk yapmış yalnızlığı
Ruhi Su’nun ses kızı
Yüreğini turna yapmış
Kanat yapmış sesini
Acılarını çiçek yapmış
Karacoğlan koklayınca
Unutuvermiş öldüğünü
Dirilip ayağa kalkmış”
Ali Yüce
Sümeyra Çakır‘ın 44 yıllık hayatını anlatan bu dizelerin sahibi Şair Ali Büyük. “Ruhi Su‘nun ses kızı”nı bugün Türkiye‘de genç Jenerasyon pek tanımasa da 1970-1990 periyoduna tanıklık eden sol Jenerasyon için Sümeyra Çakır yeri doldurulamaz bir ses olarak hatırlanır. Çakır, Ruhi Su ve Ruhi Su Dostlar Korosu ile Birlikte yaptıkları ‚‘‘El Kapıları‘‘, ‘‘Barış ve Gurbet Türküleri‘‘, ‘Allı Turnam‘‘ üzere albümleri ile 1980 öncesi Türkiye‘de Kamu müziği ve protest müzik akımının önde gelen temsilcilerindendir.
Ne Mevcut ki, 12 Eylül onu da pek Fazla sanatçı ve entelektüel üzere memleketinden farklı düşürür. 1980‘de Almanya’da düzenlenen Türkiye Haftası’na Berlin Senatosu’nun davetiyle katılan Sümeyra Çakır’a burada Enternasyonal Marşı’nı söylediği münasebeti ile Türkiye tarafından dava açılır. 1980 sonrası müzik ömrünü yurtdışında devam ettirmek zorunda kalır. Çakır ne yazık ki ülkesine Geri dönemeyecektir. Gurbette yakalandığı amansız hastalığa direnemeyip 1990‘da Frankfurt’ta hayata veda ettiğinde şimdi 44 yaşındadır.
‘SERÇELERİN SÜVARİSİ’ BİRİNCİ Sefer TÜRKİYE’DE
Yaklaşık 30 Yıl Evvel Frankfurt’ta Türkiye‘den göç etmiş üç tiyatrocunun kurmuş olduğu Güneş Theater, Sümeyra Çakır’ın sürgünde geçen ömrünü bahis Meydan “Serçelerin Süvarisi”ni birinci Sefer Türkiye‘de sahneleyecek. Bu sayede Sümeyra‘yı halihazırda tanıyan kitle, sanatkarla uzun bir ortadan sonra, üstelik kendi memleketinde tekrar buluşacak. Genç Jenerasyon dinleyiciler ise Türkiye‘nin Mercedes Sosa‘sıyla birinci Kez tanışacak. Türkiye prömiyeri bu akşam Caddebostan Kültür Merkezi‘nde gerçekleştirilecek “Serçelerin Süvarisi”, 22 Kasım tarihinde de Avcılar barış Manço Kültür Merkezi’nde, aralık ayında İstanbul ve İzmir‘de, 2023’te ise yurtiçinde farklı kentlerde sahnelenecek.
Sümeyra Çakır’ın hikayesiyle yeni bir göç kıssasını buluşturan, “Serçelerin Süvarisi” isimli senfonik oyun, tiyatronun kurucularından Müjdat Albak ile Sümeyra Çakır‘ın yol arkadaşı Hasan Çakır tarafından yazıldı. Sümeyra Çakır’ın sesini Türkiye’de tekrar dinleyicilerle buluşturacak oyunun direktörü Müjdat Albak ile konuştuk.
Müjdat Albak, Tülay Yomgacı, Cüneyt Sezer Oyun fikri nasıl gündeme geldi?
Sümeyra Çakır sürgünde olduğu nihayet yılını Frankfurt‘ta geçirmişti, onu burada kaybettik. Münasebetiyle Frankfurt hala onun anılarını taşıyan bir kent. Eşi, yol arkadaşı Hasan Çakır da burada yaşıyordu. Hasan ağabey, Sümeyra Çakır ile ilgili anmaları oyuncu Tülay Yongacı ile Birlikte uzun vakittir organize ediyordu. Hasebiyle Sümeyra ile ilgili bir eser sahneleme fikrini düşünmeye birinci başladığımızda Hasan ağabeye danışmak, onun olurunu almak vazgeçilmezdi. Hasan Çakır biz ferdî arşivini açtı, ayrıyeten oyun imla sürecine Aka dayanak oldu.
Türkiye’den Almanya’ya Amele göçünün 60. yılı münasebetiyle birinci sefer geçen Yıl Almanya’da sahneledik oyunumuzu. İki lisanlı olarak Alman seyirciye de seslendik. 2022-2023 periyodunda ise bu öyküyü Türkiye‘de seyirci karşısına çıkarmaya karar verdik.
Tanıtım metninde şöyle belirtilmiş: “Oyunda yaşadığı zorluklardan Dolayı ülkesini terk etmek durumunda kalan tanınmış oyuncu Selin Özsu karakteri, Sümeyra Çakır’ın Ömür hikayesiyle buluşuyor”. Sümeyra‘nın Ömür hikayesi mü, yoksa bir göç kıssası mi; oyunda hangisi öne çıkıyor?
Hikâye aslında daha katmanlı bir yapıya sahip. Almanya‘ya yeni göç etmiş bir tiyatro sanatkarının Sümeyra Çakır’ın öyküsüyle tanışması ve onu kamuoyuna hatırlatmak için giriştiği bir eser oluşturma serüvenini anlatıyor. Aslında yurtdışına göç etmiş pek Fazla sanatkarın da kendisinden ortak noktalar bulabileceği bir kıssa bu.
Ben de 1997‘de birinci defa yurtdışına çıktım. 2015‘e dek Türkiye‘ye gelemedim. Bu süreçte Melike Demirağ, Tuncel Kurtiz, Cem Karaca üzere isimlerin yurtdışındaki çabalarını Fazla yakından takip ettim. Artık göçen yeni bir nesil var, Türkiye‘den genç sanatkarların bir kısmı bu periyotta geleceklerini yurtdışında kurmaya çalışıyor. Farklı jenerasyonlardan göçmenler olarak yaşadığımız ortak istikametler de var, farklılaşan taraflar de. Öykümüz Sümeyra Çakır’ın öyküsü kadar bu eksen üzerine de konseyi.
Ne üzere farklılıklar Mevcut bu Devre göç edenlerle evvelki Jenerasyon göçmenler ortasında?
Bizim üzere 90‘larda göç etmiş olanlar, yurtdışında finansal açıdan daha Aka zorluklar yaşadı. Burada Mevcut olabilmek için lisan manisi çıktı karşımıza her şeyden evvel. Biz, lisan konusu başta olmak üzere pek Fazla mahzuru sıfırdan değil eksi beşten başlayarak aşmaya çalıştık. Almanca öğrenmemiz gerekiyordu, öğrendik. Kendimizi buradaki sanat etrafına kabul ettirdik. Çünkü Almanya‘da kültürlerarası projelerde Mevcut olabilmek için lisanı konuşmak, o lisanla seyirciye hitap etmek zorundasınız.
Şimdilerde, Özellikle Seyahat sonrası yurtdışına göç eden kuşak ise çoğunlukla İngilizce bilen, yeterli eğitimli ve maddi manada daha avantajlı bir profile sahip. Lakin Almanya açısından söylemek gerekirse, lisan mahzuru bu Tanım ettiğim profil için Kıymetli bir bariyer. Bu yüzden Türkiye‘den Almanya‘ya göç eden genç sanatkarların bir kısmı daha kozmopolit olan Berlin‘i tercih ederken, bir kısmı de İngiltere‘yi seçiyor.
Sümeyra Çakır ‘BİZİM JENERASYONUMUZ KOLEKTİF ŞUUR KONUSUNDA DAHA ÖRGÜTLÜYDÜ’
Başka ne üzere farklılıklar gözlüyorsunuz sizin Jenerasyon ve yeni Kuşak göçmenler ortasında?
Bizim jenerasyonumuz kolektif şuur konusunda biraz daha örgütlü bir jenerasyondu. 1980 ve 1990‘larda göçen sanatkarlar yurtdışında kendilerini kucaklayan bir kitle bulabiliyordu. Bu Devre ise, biraz da bireyselleşmenin sonucu olarak yurtdışında daha yalnız hissedebiliyorsunuz. Avrupa yalnızlaşma hissini daha ağır hissettiğiniz bir coğrafya sonuçta.
Biz, Tülay Yongacı ve Cüneyt Sezer ile Frankfurt‘ta Güneş Tiyatrosu‘nu kurarken kolektif Mevcut olma halini kaybetmemek için yola çıktık. Yaklaşık 30 yıldır birlikteyiz. güç süreçlerden geçerken birbirimize tutunduk. 2002’ye kadar Türkiye ve Avrupa’da oyunlar sahneledik. 2005‘de kendi tiyatro salonumuzu açtık. 2008-2010 yılları ortasında Avrupa-Türkiye Tiyatro Müsabakaları Projesi’yle Türkiye sonları dışında Türkçe lisanı ile bugüne kadar yapılmış en kapsamlı tiyatro tertibini gerçekleştirdik. 2018’den bu yana da Internasyonal Theater Frankfurt Tiyatrosu’nun işletmesini üstleniyoruz.
Sümeyra‘nın hayat arkadaşı Hasan Çakır‘ın oyuna katkısından bahsettiniz…
Artık ortamızda olmayan birtakım isimlerin, sanatkarların akabinde yapılan birtakım işlerde yaşanan problemleri gördük, hepimiz biliyoruz. Bizim talihimiz Hasan ağabeyin oyunun başından bu yana takviyesini esirgememesi oldu. Oyunun kurgusuna dair olurunu, yardımını aldık. Şahsî arşivini açması Fazla pahalıydı. Bu açıdan müteşekkiriz.
‘SÜMEYRA ÇAKIR’IN YAPITLARINI, SENFONİK ORKESTRA EŞLİĞİNDE KENDİ SESİNDEN DİNLEYECEĞİZ’
Sümeyra‘nın sesini özleyenler oyunda ne ile karşılaşacak, ipucu alabilir miyiz?
Halk ezgilerimizi batı formatında yorumlayan Ruhi Su ve klasik müzik eğitimi almış olan Sümeyra Çakır biliyorsunuz uzun mühlet Bir arada çalıştılar. İkisinin ortak eğilimi ve isteği Kamu ezgilerini senfonik bir altyapı ile icra etmekti. Lakin bunu yaşadıkları periyotta siyasi baskılar nedeniyle gerçekleştiremediler. O nedenle, bu yapıtları senfonik bir orkestra eşliğinde Sümeyra Çakır’a söyletebilir miyiz diye düşünürken, bestekar Kerem Memişoğlu ile yollarımız kesişti. Kerem Memişoğlu yapıtları yeni bir orkestrasyon ile düzenledi. Sümeyra Çakır’ın ve Doğal Ruhi Su‘nun yaşarken hayalini kurduğu bu projeyi bu oyunla birinci kere hayata geçirmiş olduk. Oyunda Sümeyra Çakır’ın 30-40 Yıl Evvel söylediği yapıtları, senfonik orkestra eşliğinde kendi sesinden dinleyeceğiz. Umuyorum seyirciler için de manalı bir buluşma olacak.
Yorum Yok