Fatih Tan
Siya Şevê, Kürtçe rock müzik yapan ve 2000’li yılların başlarından günümüze kadarki mesleklerine, dört albüm (Zeng 2004, Pûç 2011, Bêyom 2014, Li Pey Siya xwe 2018) ve yanı Dizi kendi stüdyolarında yakın devirde icra ettikleri eski ve yeni ikonik müziklerin coverlarını sığdırmıştır. Rock müziğinin esas enstrümanlarının (elektrogitar, basgitar, klavye, bateri) yanına saksafon üzere kuvvetli bir üflemeli enstrümanı da dâhil ederek müziği genel manada hiç boğmadan, bilakis tonal akkorların soft ahengiyle harikulade kullanmaya çalışan müstesna bir kümedir. Siya Şevê, birebir vakitte ve Tüm bunların yanında birçok tiyatro, belgesel ve sinema müziğinin yapımını da muvaffakiyetle üstlenmiştir.
Herkesin bildiği üzere, bir ülkedeki sanatların içinde birinci ortaya çıkan ve en kolay ulaşılan (tüketilen) müziktir. Müzik, doxa ile İç içe devinim eden duyusal bir kanaattir. Müzik, ilkel, spiritual ve Kamu müziği formundayken beşere Fazla doğal gelir lakin işlenmiş haline diğer sanatlara nazaran daha Çok İtina gösterilmesi gerekir. Kendi müzik tarihimizin (Kürt müziğinin) gelişimi ise katiyetle yavaş olmuştur. Hiç elbet bunun bir nedeni, müziğin Müsait bir biçimde gelişmesinden evvel, Mevcut olması gereken karmaşık-teknik müzikal altyapının az gelişimidir. Bu bahiste aşikâr başlı olarak bilinen sansür, rejimin yasakçı baskıları, asimilasyon siyasetleri ve maddi kaynakların yetersizliği üzere bir sıra nedenlerin olduğu gerçekliği elbette Laf hususudur. lakin öteki yandan da kolektif politikliğin ve otantikliğin bilinçdışı istenci, bunun bir halde Geri kalmasına Sebep olmuştur. Bugün daha yeni yeni Fazla sesli orkestralar, operalar, senfoniler, konçertolar, sonatlar ortaya çıkmaktadır. Kürt müziğinde bunu birinci ve en âlâ yapan, yani otantikliğin özünü “modern klasik armoniyle” harikulade birleştiren, bir ortaya getiren, hatta Althusserci manada “soyutlayan” hiç kuşkusuz Aka bir müzisyen olan Nîzamettîn Arîç’tir. Soyutlama, bilinenin tersine Althusser’e nazaran Fazla paradoksaldır. Ona nazaran, farklı fikir, hayal, imge, metot, teori üzere kavramlar, somut ve maddi bir gerçekliğin montajıdır. Hatta Althusser bir yerde şöyle der: “Soyutlamak, gerçekliğin bir kısmını bütününden ‘ayırmak’ demektir.” (1) Hasebiyle batı müziği ile şark müziği ortasındaki sentezin somutluğu, soyut bir kompozisyonun olumlu gerçekliğidir. Kaldı ki [Ciwan] Haco bunun bambaşka bir formunun ikili istikametini gerçekleştirmiştir. Haco, yalnızca Doğu’nun gerçekliğinden değil, Batı’nın gerçekliğinden de bir kopuş yaratmıştır.
Kürtlerin rock süreci çağdaşlarına nazaran hem geç yaşanmış hem de kendi Lokal mizacının zerk edilmesiyle üretilmiştir. Bu Lokal mizacın tözündeki örtük olan estetiğin müzikteki karşılığını bugün en güzel icra edenlerden biri de Siya Şevê’dir. Siya Şevê, klâsik bir temsilin mimesisini değil, alçakgönüllülüğü ve çekiciliğine eklenen doğrudanlığını ve buna bağlı olan yalınlığın yanılgısını melodik bir poesis olarak ortaya koymaktadır. Her ne kadar Kerem Gerdenzerî fenomeni 80’li yıllarda Koma Wetan ile avangart bir kırılma yarattıysa da, bu durumun Kürt müziği için “istisnai” bir durum olduğu gerçeğini değiştirmez. Birden fazla yerde olduğu üzere o devrin avangart hareketlerinden Sovyet Rusyası da [sınırlı da olsa] kendi hissesine düşeni almıştı. Yaşananlar Slav kültürel ekolün, görece Batılı dalganın tesirlerinin bir sonucuydu. Rock’ın isyan, öfke, protesto, isyan üzere sistemi ve sistemi eleştiren nosyonların retoriği üzerinden temellendiği bilinen bir şeydir. Halbuki Kürt müziğinde bu her Vakit klâsik müzikle yapılmıştır. Münasebetiyle rock müziğinin Kürtlerdeki yaşamsal tesiri, hudutta olan bir marjinal olguyla daima sınanmıştır. Siya Şevê bana nazaran müzik ismine bu sonu yıkmayı başaran Değerli müzik kümelerinden biridir. Kürtlerin özgül mizacının ve aydınlanmacı politik tarafının istikrarını, çağın estetik duyusu temelinde Fazla âlâ kurgulamıştır.
Siya Şevê, geniş kitlelere seslenen bir müziği icra etmektedir. Tahminen de en dikkat cazibeli özelliği, Mezopotamya’ya mahsus ezgisel ritmin üniversal ve armonik yeteneğidir. Bana nazaran müzikleri, hırslı ve Misli formlar açısından şimdiye kadar yapılmış Kürt etnolojik kültürüne ait en yakın ve besbelli müziklerden birisidir. Temalarındaki cümleler itinayla seçilmiş ve çerçeveleri çizilmiş, ekseriyetle kısa kimi de uzun fakat hiç kuşkusuz Fazla akıcıdır. örneğin kimsenin değerli bulmadığı -hatta kaçındığı- bir kelimeyi seçerek (Bênamus) Alelade bir cümleye başlar üzere görünür. Ancak birinci izlenimle beşere eleştirel bir cümlenin ortasında ideolojik üzere gelse de, aslında hiçte ideolojik olanı değil, ontolojik olanın idealist kökenini sorgulatır. Her bestedeki ezgisel zenginlik, güya bestekar İcat gücünü müsrifçe harcayarak tekrar kazanabilecekmiş üzeredir. Siya Şevê, notalarını lisanın doğal nüanslarıyla uyarlamayı ve sözlerin manasını da müziksel imgelere yansıtmayı Fazla yeterli becerir. Müzik zati görülürün dünyasındaki iletişimsizliğin, duyularak yine görünmesini ve bilinmesini sağlar. şuur kaybına neden olan enformasyonun bilinçdışı tabiatını Aksi Çehre eder. Rancière’in altını çizdiği üzere, “Müzik, sözcüğün görünür kılmak için boş yere uğraştığı şeyi -duyunun lisana gelmez yanını, bilinçdışı hayatın gücünü- hissedilebilir kılar.” (2) Siya Şevê’nin, tema ve teknik formüllerinde kendini tekrar eden ve bizi Daimi tıpkı duygusal atmosferin anaforuna dönük bir eğilimi olsa da, Yeniden de ve her ne olursa olsun, bizleri folklorik bir esintinin pastoral havasına Geri götürmez. Siya Şevê’nin müziğe olan hâkimiyeti, kompozisyonlarındaki armonik yürüyüşleri ve döngüsel formlara olan Çağdaş yaklaşımları, hem müziğin ruhuna hem de kendi anne lisanlarına (Kürtçe) karşı duydukları has politik bir bağlılığın apaçık bir göstergesidir. Benim burada kümeye yapabileceğim Biricik tenkit, birtakım müziklere sesin “soft” kalışıdır. mesela yakın vakitte stüdyoda çekilen ve klibiyle Bir arada bütün dijital platformlarda yayınlanan “Şer” isimli şarkıyı bu konuda öne sürebilirim. Zira şu konunun atlatılmaması gerekir ki, rock formun melodik hissi, sesin desibeli ve gırtlağın mekanik hareketleriyle özdeştir. lakin tıpkı vakitte katiyen şunun da hakkını vermeliyiz ki, Kürtlerin Aka müzisyenlerinden biri olan Homer Dizeyî’nin “Çendî Geram Le Şeran” isimli kült müziğinin fevkalade bir cover versiyonu da Yine Siya Şevê tarafından tıpkı stüdyo ortamında icra edilmiş ve görsel versiyonu tıpkı formda yayınlanmıştır. Hatta tam da bu noktada ve bu sayede Amade Laf Başûr’dan (Güneyden) açılmışken, Yeniden oradan saygın ve Çağdaş bir müzisyen olan Qadir Dîlan’ın “Frîşte” isimli müziğine da Siya Şevê’den yeni bir “cover” (dinlemek) beklemek hiç makûs olmaz.
Son olarak şunu diyebilirim ki, Siya Şevê’nin Kürt müziğine katkısı, duygusal içeriğinin zenginliği ve derinliğiyle, sözünün çeşitliliği ve gücüyle, armonik, birebir vakitte ritmik özgünlüğüyle istikbal nesiller için hem bir Saha okuyuş hem de Çağdaş bir esin kaynağı manası taşımaya devam edecektir.
Notlar:
1. Filozof Olmayanlar İçin İdeolojiye Giriş, Louis Althusser, s.76, Çev. İsmet Birkan, Can Yayınları
2. Aistheis, Jacques Rancière, s.167, Çev. Ayşe Deniz Pak, Monokl Yayınları
Yorum Yok